تولید مواد اولیه 4 دارو با روش نوین در دانشگاه امیرکبیر

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی دانشگاه صنعتی امیرکبیر، محمدهادی قاسمی از محققان این طرح با بیان اینکه این پژوهش در قالب رساله دکتری با عنوان «اثر سینرژیک مایعات یونی و نانوکاتالیست‌ها در سنتز مواد اولیه داروهای «آداپالن»، «ترانیل‌سیپرومین سولفات»، «بتاهیستین دی هیدروکلرید» و «پرامی پکسول دی هیدروکلرید» اجرایی شده است، ‌گفت: در این طرح ابتدا سنتز کامل مواد اولیه دارویی آداپالن، ترانیل‌سیپرومین، بتا هیستینو پرامی پکسول مورد بررسی جامع قرار گرفت و سپس مرحله سخت و دشوار در سنتز هر یک از این مواد، با استفاده از مایعات یونی تثبیت ‌شده روی نانو ذرات مورد بررسی و آزمایش قرار گرفت. 

وی افزود: با راهنمایی سرکار خانم دکتر الهه کوثری و مشاوره زنده‌یاد مرحوم پروفسور عباس شفیعی پدر داروسازی نوین ایران، این4 ماده اولیه دارویی، از لیست فراخوان چهارم معاونت غذا دارو وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انتخاب شدند؛ زیرا مورد نیاز صنایع دارویی کشور هستند. 

قاسمی تأکید کرد: دسترسی به واسط‌های شیمیایی تجاری و ارزان ‌قیمت، شرایط ملایم واکنش‌های شیمیایی، تعداد مراحل سنتز، میزان خلوص محصول، میزان مصرف در کشور، هزینه واردات و در نهایت توجیه اقتصادی تولید بر مبنای مواد شیمیایی و حلال‌های مورد استفاده، از جمله ملاک‌های ما در انتخاب این 4 مواد اولیه دارویی بوده است. 

وی گفت: داروی «آداپالن» برای درمان آکنه، ترانیل سیپرومین سولفات برای درمان افسردگی‌های شدید، بتاهیستین دی هیدروکلرید برای درمان حملات سرگیجه (بیماری منییر) و داروی پرامی پکسول دی هیدروکلرید برای بیماران مبتلا به پارکینسون تجویز می‌شود. 

این محقق به جزئیات این طرح اشاره کرد و  افزود: در این طرح ابتدا مطالعات جامعی بر روی انواع روش‌های سنتز این 4 ماده اولیه دارویی از طریق بررسی مقالات علمی و تأییدیه علمی‌ها صورت گرفت و پس از تحلیل و بررسی انواع روش‌ های سنتزی و انتخاب بهترین روش‌ها، فعالیت‌های آزمایشگاهی در دو مرحله علمی و صنعتی انجام شد. 

قاسمی با اشاره به مطالعات انجام شده در مرحله معطوف به صنعت، گفت: در این مرحله مواد اولیه دارویی از واسط‌های تجاری در مقیاس افزایش‌‌یافته تولید شد و مطابق استانداردهای فارماکوپه USP خالص‌سازی شدند. 

وی افزود: در مرحله علمی نیز در این طرح تلاش شد با استفاده از مایعات یونی تثبیت‌شده روی نانوذرات، مراحل دشوار در سنتز این مولکول‌ها تسهیل شود. 

قاسمی گفت: این مراحل شامل مرحله «جفت‌شدن کربن - کربن در آداپالن»، «سیکلوپروپان‌دارکردن در ترانیل سیپرومین سولفات»، «افزایش مایکل در بتاهیستین» و «N-پروپیل ‌دارکردن آمین در پرامیپکسول دی‌هیدروکلرید» تعریف شد. 

وی افزود: در این مرحله، پس از بررسی مکانیسم واکنش مورد نظر، نسبت به طراحی و تولید کاتالیست مورد نیاز اقدام شد و پس از تولید و آنالیز ساختار سیستم کاتالیستی، کاربرد آن در سنتز مرحله دشوار در سنتز مواد اولیه دارویی مورد بررسی قرار گرفت. 

قاسمی با تأکید بر اینکه آنالیز ساختاری نانوذرات سنتز شده با به ‌کارگیری FT-IR ،XRD ،SEM TEM ،TGA و BET انجام شد، گفت: علاوه بر آن مطالعات ما از پایگاه‌های داده‌های علمی نشان داد که برخی از روش‌های سنتز مولکول‌های این 4 دارو کاملاً جدید و بدیع است. 

وی افزود: نتایج این پژوهش در قالب 4 دانش فنی سنتز مواد اولیه دارویی، 5 مقالهISI، یک مقاله علمی-پژوهشی، 2 ثبت اختراع داخلی و 6 سمینار داخلی و بین‌المللی منتشر شده است. 

قاسمی با تأکید بر اینکه در این پژوهش موفق به تولید 4 ماده اولیه دارویی آداپالن»، «ترانیل‌سیپرومین سولفات»، «بتاهیستین دی هیدروکلرید» و «پرامی پکسول دی هیدروکلرید شدیم، از ارائه دانش فنی سنتز این مواد مؤثره به یکی از شرکت‌های دارویی کشور خبر داد.

 

وی گفت: با توجه به دسترسی تجاری به حد واسط‌های شیمیایی در داخل، هر چهار ماده اولیه دارویی دارای پتانسیل تولید در مقیاس‌های بالاتر هستند، و با توجه به میزان مصرف نسبتاً کم و ارزش افزوده بالای این مولکول‌ها، نیاز سالانه صنایع دارویی کشور به این مواد با تولید در مقیاس «بنچ» مرتفع می‌شود. 

طرح «اثر سینرژیک مایعات یونی و نانوکاتالیست‌ها در سنتز مواد اولیه داروهای آداپالن، ترانیل ‌سیپرومین، بتاهیستین و پرامی پکسول» در قالب رساله دکتر محمد هادی قاسمی و با راهنمایی دکتر الهه کوثری و به مشاوره دکتر عباس شفیعی و سید کیومرث حسینی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر اجرایی شد.