موشک بالستیک و بازرسی­ ها ؛ در متن قطعنامه 2231 و برجام

اصلی ­ترین بهانه آمریکایی­ ها در هفته­ های اخیر برای به راه انداختن جو سنگین روانی بر ضد ایران و معرفی جمهوری اسلامی به عنوان ناقض برجام همانا ؛ برنامه موشکی ایران است. همانطور که پیشتر هم اشاره شد نیکی هیلی در نشست شورای امنیت سازمان ملل درباره ایران مدعی شده بود که تهران به صورت متعمدانه و مکرر قطعنامه‌ها را نقض می‌کند. "تکرار پرتاب موشک‌های بالستیک ایران و قاچاق ثابت شده تسلیحات" و "خرید فناوری موشک" و "نقض ممنوعیت سفر مقامات نظامی ایران" به عنوان عدم پایبندی ایران به تعهدات بین‌المللی خود است.[5] حال برای بررسی ادعای مقامات آمریکایی به متن اسناد بین المللی در این خصوص مراجعه می­ کنیم.

الف – دیدگاه صریح قطعنامه 2231 شورای امنیت و متن برجام به اضافه پیوست­ های آن درباره بازرسی :

1/ پیوست یک برجام پروتکل الحاقی و کد اصلاحی 3 -1 شماره 1 -67 ؛

ایران به آژانس اجازه استفاده از دستگاه اندازه ­گیری قابل نصب در خط غنی سازی، و مهروموم ­های الکترونیکی که وضعیت خودشان را با بازرسان آژانس در داخل سایت ­های هسته­ ای رد و بدل می نمایند، و همچنین فناوری­ های جدید دیگری که در راستای رویه­ های پذیرفته شده بین المللی آژانس تایید شده و گواهی گرفته اند می ­دهد. ایران جمع آوری خودکار داده­ های ثبت شده توسط وسایل اندازه ­گیری نصب شده آژانس و ارسال آنها به فضای کاری [بازرسان] آژانس در هر سایت هسته­ ای را تسهیل خواهد نمود.

2/ پیوست یک برجام پروتکل الحاقی و کد اصلاحی 3 -1 شماره2-67؛

ایران ترتیبات لازم را جهت حضور طولانی مدت آژانس، شامل صدور ویزای طولانی مدت به همراه تدارک فضای کاری مناسب در سایت های هسته ­ای و در صورت امکان، در مکان هایی در نزدیکی سایت­ های هسته­ ای در ایران، برای بازرسان منتخب آژانس به منظور کار و نگهداری تجهیزات لازم، به عمل خواهد آورد.

ب- دیدگاه صریح قطعنامه 2231 شورای امنیت و متن برجام به اضافه پیوست­ های آن درباره فناوری موشکی:

3/ پیوست ب برجام شماره 3 ؛

از ایران خواسته می ­شود تا هشت سال پس از «روز قبول توافق» یا تا زمانی که آژانس گزارشی مبنی بر تایید «نتیجه­ گیری گسترده ­تر» ارائه کند، هرکدام زودتر حادث شود، هیچ فعالیتی مرتبط با موشک­ های بالستیکی طراحی شده برای قابلیت حمل سلاح­ های هسته­ ای، شامل پرتاب با استفاده از چنین فناوری های موشک های بالستیک، صورت ندهد.[6]

جمع بندی

نکته اول اینکه طبق استنادات موجود (متن برجام و پیوست­ های مربوط به آن) تنها موشک بالستیک با قابلیت حمل سلاح هسته ­ای ممنوع شده ولا غیر .. این در حالی است که موشک­ های ایران از فناوری بالستیکی بدون قابلیت حمل سلاح هسته­ ای برخوردارند بنابراین عملکرد ایران به هیچ وجه نقض برجام نیست.

نکته دوم اینکه طبق برجام جمهوری اسلامی مکلف به همکاری برای بازرسی تنها از مراکز و تاسیسات هسته­ ای مقرر شده و لاغیر..

اینها موضوعات مورد انتقاد شدید مخالفان برجام در آمریکا از توافق برجام بوده است که اکنون پیگیر اصلاح به اصطلاح کاستی­ های آن هستند. با این رویکرد،‌ به نظر می رسد دولت آمریکا خواهان خروج از برجام و بهم زدن آن نیست بلکه هدف بزرگتر این است که بازبینی تکمیلی به ایران تحمیل شود. در این راستا اخیرا امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه گفته بود: "هیچ جایگزین معتبری" برای توافق اتمی ایران وجود ندارد. او در عین حال اضافه کرده بود که با مذاکرات بیشتر باید کاستی‌های توافق برجام را جبران کرد.[7] براین اساس دولت ترامپ طبق برنامه­ ای،‌ سیاست تکمیلی برجام را در دستور کار قرار داده و برای گرفتن بهانه ای از ایران، به ایراد اظهارات و اقدامات تحریک آمیز برای تحریک ایران در نقض برجام می پردازد؛ چرا که راهی نزدیک تر برای رسیدن به هدف است. در این راستا نیکی هیلی بدون داشتن اطلاعات و سند معتبری علیه ایران، در شورای امنیت سازمان ملل، همزمان با انتشار گزارش اخیر آمانو که بر پایبندی ایران به تعهداتش تاکید کرده است، گفت: اگر آن طور که مقام­ های ایرانی می­ گویند، بازرسی پایگاه ­های نظامی ایران تنها یک آرزو برای آمریکا باشد، پایبندی تهران به برجام هم یک خیال و آرزوست.[8]

نیکی هیلی با این اهداف به مذاکره با اروپایی ­ها پرداخت که اولین نتایج آن وزارت خارجه فرانسه بروز کرد. وزارت امور خارجه فرانسه روز چهارشنبه (۳۰ اوت / ۸ شهریور) اعلام کرد که آن کشور قصد دارد موضوع ادامه مذاکره با گروه ۵+۱ را با هدف "تکمیل" توافق اتمی با ایران دنبال کند. گنس روماته اسپنی، سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه، در گفت‌وگو با خبرنگاران در پاسخ به سؤالی درباره "به کارگیری موشک‌های بالستیک از سوی ایران" گفت که قدرت‌های جهانی در گروه موسوم به ۵ به علاوه یک باید بار دیگر باب مذاکره با ایران را باز کنند و توافق برجام را به گونه‌ای "کامل" کنند تا ایران از تولید موشک‌های دوربرد منع شود. هدف دیگر فرانسه این است که توافق اتمی ایران تا بعد از سال ۲۰۲۵ نیز همچنان معتبر بماند. در توافق اتمی که در ژوئیه ۲۰۱۴ میان ایران و ۶ قدرت جهانی منعقد شد، ایران پذیرفت که دست‌کم تا سال ۲۰۲۵ ذخیره اورانیوم غنی‌شده خود را کاهش دهد و از سانتریفوژهایی که برای این امر تهیه کرده، استفاده نکند. سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه یادآوری کرد که توافق اتمی در وین یک توافق "ضروری" برای برقراری امنیت در منطقه و در سطح بین‌المللی و در جهت منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای بوده است.[9]

این در حالی است که نه در برجام و پیوست هایش و نه در متن قطعنامه 2231 هیچ اشاره­ای به مذاکره در تاریخ 2025 نشده چون اساسا تصریح شده پس از عادی شدن پرونده ایران پس از تاریخ یادشده (8سال پس از توافق- 2015- برجام) پرونده از شورای امنیت به آژانس ارجاع می­ شود و تمامی محدودیت­ های ایران برداشته می ­شود . همچنین هیچ متن و مفادی مبنی بر بازبینی و اصلاح مجدد توافق برجام، در برجام وجود ندارد.

این پیشنهاد فرانسوی­ ها یادآور ایفای نقش پلیس بد آنان در مذاکرات هسته ­ای است.

پژوهش خبری // پژوهشگر: مرتضی هوشیار