شوک دهنده ای به نام سرطان

چکیده مصاحبه پژوهشی:

ـ   باورهای غلط درباره سرطان از این بیماری هیولایی غیردرمان ساخته است.

ـ   انجام حمایت‌های روحی و روانی بی تردید یکی از مهم‌ترین گام‌ها در جهت افزایش کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به سرطان است.

- پژوهش‌های علمی ثابت کرده که میان بهبود بیماران و باورهای آنان ارتباط مستقیم وجود دارد.

- کنترل و سازماندهی نگرش‌های ما می‌تواند در روند بهبودی و سلامتی بیماران سرطانی و هر انسان دیگری نقش عمده‌ای ایفا کند.

 ـ اصلاح باورهای نادرست، رویارویی درست با حقیقت سرطان و تصمیم گیری برای انتخاب درمان سه گام اول و اساسی در سیر درمان سرطان است.

ـ  در بیماری‌های مزمنی چون سرطان که نیاز به درمان‌های طولانی مدت دارند، بیمار ممکن است حقایق بیماری را از زبان دیگران بشنود و اگر بیمار پیش از آن، حقایق را از زبان پزشک خود دریافت نکرده باشد می‌تواند منجر به صدمه روحی بیمار و کاهش اطمینان و اعتماد بین پزشک و بیمار شود.

پژوهش خبری صدا وسیما: در سال‌های اخیر بررسی کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان اهمیت ویژه‌ای یافته است. سرطان در تمامی موارد بر کیفیت زندگی بیماران به درجات مختلف تأثیر می‌گذارد. در حال حاضر ابتلا به سرطان از مسائل مهم و اصلی بهداشت و درمان در تمام دنیا و از جمله در کشور ایران محسوب می‌شود.  عمده مسائل و مشکلاتی که به طور معمول کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان را تحت تأثیر قرار می‌دهند، متشکل از آثار روانی و عاطفی ناشی از ابتلا به بیماری، اقدامات تشخیصی و درمانی، استرس، درد، افسردگی، آثار بیماری بر روابط خانوادگی، روابط زناشویی و روابط اجتماعی، مسائل اقتصادی ناشی از بیماری، و عوارض ناشی از درمان هستند.

در این زمینه  سوالات متعددی از هر زاویه بر ای اشخاص  مطرح است که در این گفتگو تلاش خواهد شد به آثار روانی سرطان بر بیماران پرداخته  شود و در این زمینه این سوال مطرح است که آیا حمایت های روحی و روانی بر جنبه های درمانی بیماران سرطانی تاثیرگذار است ؟ دکتر علی یعقوبی جویباری،  متخصص آنکولوژی وعضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در مصاحبه با پژوهش خبری به این سوال پاسخ داده است.

 حمایت  از بیماران برای غلبه بر ترس ناشی  از سرطان

انجام حمایت‌های روحی و روانی بی تردید یکی از مهم‌ترین گام‌ها در جهت افزایش کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به سرطان خواهد بود. حمایت و ارتقای سلامت روانی بیماران مبتلا به سرطان نه تنها منجر به کاهش اضطراب و افسردگی بیمار می‌شود بلکه حتی شانس درمان و بقای بیمار را نیز افزایش می‌دهد. به این ترتیب که حمایت روانی کافی باعث می‌شود فرد بهتر با بیماری کنار آمده و آن را بپذیرد، عوارض جسمی بیماری را بهتر تحمل کند و روابط خود با خانواده و جامعه را بهتر تنظیم کند و بیمار از آن به مثابه یک رویداد پذیرفتنی با تمام خصوصیاتش یاد کند.

پژوهش‌های علمی ثابت کرده که میان بهبود بیماران و باورهای آنان ارتباط مستقیم وجود دارد. بنابراین کنترل و سازماندهی نگرش‌های ما می‌تواند در روند بهبودی و بازیافتن سلامتی بیماران سرطانی و هر انسان دیگری نقش عمده‌ای ایفا کند. اکثر بیماران پس از شنیدن خبر ابتلا  به سرطان دچار یأس و درماندگی می‌شوند. قسمتی از این احساسات ناشی از ماهیت مرموز بیماری سرطان بوده ولی بخش عمدۀ آن به سبب ناآگاهی و باورهای اشتباه در مورد سرطان و چگونگی برخورد با این بیماری  است. بنابراین اولین قدم در یاری کردن بیمار مبتلا به سرطان، کمک به تغییر و اصلاح باورهای غلط در مورد بیماری و پس از آن شناخت و رویارویی با حقیقت بیماری و تصمیم‌گیری در مورد درمان است که این امر نهایتاً منتج به انطباق‌پذیری مؤثر و زندگی‌بخش فرد با بیماری خواهد شد.

 باورهای غلط درباره سرطان

باورهای غلط بسیار زیادی میان مردم درباره بیماری سرطان وجود دارد که باید این باورها را شناخت تا مواجه درستی با سرطان صورت گیرد. اهم این باورهای نادرست به این شرح است:

 نخستین گام در مواجهه با سرطان

بدون شک "اصلاح باورهای نادرست" در مورد سرطان اولین قدم در سازگاری با سرطان خواهد بود. باورهای نادرست تنها یک تلقی نادرست نیستد که از ذهن انسان عبور کنند، بلکه در ذهن فرد ریشه دوانده و می‌توانند بر تمامی ابعاد زندگی وی تأثیرگذار باشند. در مبحث سلامت، باورهای اشتباه می‌توانند بر مهم‌ترین بُعد زندگی انسان که حیات است اثر گذاشته و زندگی فرد را دچار تشویش، یاس و ناتوانی کنند. بنابراین تغییر و اصلاح این باورهای نادرست از اساسی‌ترین  پایه‌های تضمین سلامت محسوب می‌شود. در زمینۀ بیماری سرطان باورهای نادرست فراوانی وجود دارد که اصلاح آنها قطعاً به فرد در انتخاب روش‌های مناسب درمان و تطابق‌پذیری با بیماری کمک بسزایی خواهد کرد. 

دومین گام در مواجهه روحی با سرطان

"رویارویی درست با حقیقت در مورد سرطان" در روند درمان این بیماری بسیار مهم است. گرچه برخی پزشکان و خانوادۀ بیماران مبتلا به سرطان تمایل ندارند که تشخیص سرطان را به بیمار اطلاع دهند، اما اکثر بیماران ترجیح می‌دهند از ابتلای خود به سرطان آگاه باشند تا بدانند بقیه زندگی خود را چگونه سپری کنند. بر اساس اصول اخلاقی، حقیقت‌گویی همیشه کاری پسندیده و دروغگویی امری نکوهیده است و روابط پزشک و بیمار نیز از این اصل کلی مستثنی نیست. از سوی دیگر، عموماً نفع بیان حقیقت از کتمان آن بیشتر است، بنابراین اصل منفعت‌رسانی، مدافع بیان حقیقت است. از طرف دیگر، بیمار برای انجام تصمیم‌گیری آگاهانه نیاز به دانستن حقیقت بیماری خود دارد. بر خلاف باورهای عموم، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که اکثر بیماران تمایل دارند حقایق بیماری خود را بدانند. در بیماری‌های مزمنی چون سرطان که نیاز به درمان‌های طولانی مدت دارند، بیمار ممکن است حقایق بیماری را از زبان دیگران بشنود و اگر بیمار پیش از آن، حقایق را از زبان پزشک خود دریافت نکرده باشد می‌تواند منجر به صدمه روحی بیمار و کاهش اطمینان و اعتماد بین پزشک و بیمار شود.

سومین گام در مواجهه روحی با سرطان

"تصمیم‌گیری صحیح برای انتخاب درمان" در روزهای اول در نتیجه نهایی بسیار تاثیرگذار خواهد بود. حال پس از آشنایی با برخی از باورهای نادرست در مورد سرطان و اهمیت اطلاع یافتن بیمار از ابتلا به سرطان، به مرحلۀ  تصمیم‌گیری در مورد درمان و شروع آن می‌رسیم. بیایید سرطان و درمان آن را مشابه یک سفر کوهنوردی در نظر  بگیریم. در صورتی که این مسیر را به مراحل و پلکان‌های قابل مدیریت تقسیم‌بندی کنیم مسلماً به بیمار و تیم‌درمانی کمک بسزایی خواهد شد. حال پس از این توضیح کلی، به یکی از اساسی‌ترین  قدم‌ها در طی مسیر درمان یعنی تصمیم‌گیری می‌پردازیم. در طی مسیر سرطان و درمان آن بیمار با چالش‌های متعددی در مورد تصمیم‌گیری مواجه خواهید شد. تصمیمات مختلفی که بیماران پس از تشخیص سرطان با آن مواجه هستند شامل گزینه‌های درمانی مختلف، زمان برگشت به انجام کار و امور روزمره و... هستند.

یکی از مهم‌ترین تصمیم‌گیری‌ها پس از تشخیص سرطان، تصمیم درباره انتخاب نحوۀ درمان است. بسیاری از اوقات وقتی بیمار مطلع می شود که راههای متفاوتی برای ادامه مسیر درمان وجود دارد، تصمیم‌گیری در مورد درمان با مشکلاتی مواجه خواهد شد. گزینه‌های مختلف در مسیر درمان، مسائل و مشکلات خاص خود را در پی خواهند داشت. برای تصمیم‌گیری مناسب در روند درمان، رعایت کردن و در نظر گرفتن برخی نکات اهمیت بسزایی داشته و به بیمار کمک بیشتری می‌کند. 

کلام آخر   

آیا اعتقادات مذهبی و معنوی می تواند در آرمش بخشی به فرد در مواجه با سرطان کمک کند. هر فرد بسته به شدت اعتقادات مذهبی و معنوی خود می‌تواند از آنها در مسیر درمان خود استفاده کند. در مواجهه با شرایط سخت و پیچیده ممکن است برای بیمار سؤالاتی در مورد ایجاد و چرایی آن شرایط مطرح شود . ولی باید دانست موقعیت‌های سخت در زندگی هر فرد می‌تواند به صورت‌های مختلف وجود داشته باشد و این مسائل نباید دلیلی برای تغییر و تحت تأثیر قرار گرفتن اعتقادات شخص باشد، بلکه بیمار باید از این اعتقادات نهایت بهره را برای آرام‌بخشی خویش در طی درمان سرطان ببرد.

پژوهش خبری // مرتضی رکن آبادی