فریب ترکیه با طرح ایجاد منطقه به اصطلاح امن

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صداوسيما ؛ طرح ترامپ به ايجاد منطقه امن از يکسو باعث فروکش مخالفت ها به طرح خروج آمريکا از سوريه شده اما ازديگر سو مخالفتهاي جدي سوريه و همپيمانان آنرا به همراه داشته است.

 

مقدمه و طرح مساله
بعد ازاينکه ترامپ در روزهاي پاياني سال 2018 از تصميم خود براي خروج نيروهاي آمريکايي از سوريه خبر داد موجي از واکنش ها در داخل و خارج آمريکا به راه افتاد. عمده دلايلي که مخالفان در آمريکا با اين تصميم ابراز داشتند اين بود که اين تصميم از يکسو امنيت کردها را به خطر مي اندازد که به گفته آنها در مبارزه با داعش به عنوان متحد آمريکا عمل کرده اند و هم اينکه باعث تقويت مجدد داعش در شمال سوريه مي شود. با اين حال مايک پمپئو وزير امور خارجه و جان بولتون مشاور امنيت ملي دولت ترامپ براي دلجويي از رژيم صهيونيستي تحرکاتي بعمل آوردند که نشان داد اين رژيم نيز با اجراي اين تصميم مخالف است. مجموعه اين مخالفت ها موجب شد که ترامپ طرح ايجاد منطقه امن را روي ميز بگذارد که ارائه اين طرح از يکسو باعث فروکش مخالفت ها به طرح خروج آمريکا از سوريه شده اما ازديگر سو مخالفت هاي جدي دولت سوريه و همپيمانان آن را به همراه داشته است.

مخالفان ديروز موافقان امروز
اگر واکنش ها به طرح خروج نيروهاي امريکايي از سوريه و طرح ايجاد منطقه به اصطلاح امن دردر شمال سوريه مقايسه شود مشخص مي شود همان کساني که با طرح خروج مخالف بودند در قبال طرح ايجاد منطقه امن سکوت توام با رضايت اتخاذ کرده اند و در مقابل کساني که از طرح خروج نيروها استقبال کرده و در قبال آن سکوت توام با رضايت اتخاذ کرده بودند اکنون لب به اعتراض در قبال طرح ايجاد منطقه امن گشوده اند .رژيم صهيونيستي که برخلاف مواضع اعلامي خود (که وانمود مي کرد از طرح خروج نيروها ي امريکايي از سوريه نگران نيست و خودش هم مي تواند امنيت خود را تامين کند )در عمل با آن مخالفت مي کرد و مايک پمپمئو و جان بولتون و همچنين تعداد ديگري از نمايندگان کنگره را به نيابت از خود مامور ابراز مخالفت با طرح خروج از سوريه کرد ، در قبال طرح ايجاد منطقه امن در شمال سوريه سکوت توام با رضايت اتخاذ کرده است و بي ترديد از ان استقبال مي کند اما در مقابل دولت سوريه به شدت با آن مخالفت کرده است.در اين راستا وزارت امور خارجه سوریه با انتشار بیانیه ای اعلام کرد سخنان و اقدامات اردوغان نشان می دهد که ترکیه فقط از زبان اشغالگری و تجاوزگری استفاده می کند و اقدامات این کشور با اصول بسیار بنیادین سازمان ملل و منشور این سازمان مغایرت دارد(سانا ، شين هوا    ،1397/10/26).از نگاه این محافل، اینگونه توافق اگر اجرایی شود منطقه شمالی سوریه را در برابر طرح اشغالگرانه جدیدی قرار خواهد داد. محمد خیر عکام عضو پارلمان سوریه در این باره گفت:"آمریکا از نیت خود برای عقب نشینی از سوریه خبر داد اما هم زمان در پی ایجاد تنش در منطقه است، یکی از ابزارها برای ایجاد تنش، تبدیل اشغالگری آمریکا به اشغالگری جدید یعنی اشغالگری ترکیه است محافل سیاسی سوریه معتقدند پس از شکست گروههای مسلح تحت حمایت برخی کشورها در مناطقی از سوریه، این بار تلاش می شود تا با اجرای سیاست ایجاد منطقه امن در همان مناطق، اهداف سابق پیگیری شود اما تاکید این محافل این است که نظام سوریه برای مقابله با چنین طرح هایی نیز آمادگی دارد( شبکه العالم ، 1397/10/28).روسيه نيز مخالفت خود را با طرح ايجاد منطقه امن پنهان نمي کند اما با توجه به حساسيت اوضاع و نيازي که براي حفظ روابط با ترکيه احساس مي کند ان را به صورت ايجابي و با تاکيد بر حق مسلم سوريه بر اعمال مجدد حاکميت خود بر خاک خود بيان مي دارد .در اين راستا سرگئي لاوروف وزير امور خارجه روسيه در کنفرانس مطبوعاتی سالانه خود گفت: "ما به این نتیجه رسیده ایم که نتیجه مطلوب و تنها راه درست این است که این سرزمین ها (شمال سوریه) تحت کنترل دولت، نیروهای ارتش و ساختارهای اداری سوریه درآید".وی بر حمایت روسیه از تماس های نمایندگان کردها و مقامات سوریه به منظور رسیدن به توافقی در باره چگونگی بازگشت به یک کشور واحد بدون دخالت خارجی تاکید کرد(فرانس پرس ، 1397/10/26). منفعت روسیه در آن است که شمال سوریه پس از خروج آمریکا، به طور کامل تحت حاکمیت نظام بازگردد(الجزيره ،1397/10/29).بي ترديدموضع روسيه کاملا با اصول و قوانين بين المللي از جمله منشور ملل متحد منطبق است و بازگشت حاکميت دولت مرکزي دمشق به مناطق شمالي در مرز سوريه مي تواند هم به دغدغه هاي ترکيه پاسخ دهد و هم اينکه امکان بازسازي مناطق تخريب شده را سرعت ببخشد .البته مقامات روسيه از همان ابتدا به امکان خروج امريکا از شمال شرقي سوريه بدبين بوده و تصور مي کردند کاسه اي زير نيم کاسه باشد اکنون با طرح ايجاد منطقه امن از سوي امريکا و استقبال ان از سوي ترکيه آنهم در شرايطي که هيچ توجيه حقوقي و دليل قانع کننده اي براي آن وجود ندارد به نظر مي رسد اين دل نگراني روسيه محقق يافته است.

رويکرد ترکيه به ايجاد منطقه امن
ترکيه از اين طرح استقبال کرده اما هيچ دليل حقوقي و مشروع محکمه پسند براي آن ارائه نداده است . ابراهیم کالین سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه گفته پیشنهاد رئیس جمهور آمریکا برای ایجاد منطقه امن به عرض 30 الی 32 کیلومتر در واقع همان پیشنهاد رئیس جمهور اردوغان است که حدود 4 سال پیش مطرح کرده بود(پایگاه اینترنتی روزنامه ینی شفق،1397/10/26) اما مسئله اينجاست که وضعيت سوريه نسبت به 4 سال پيش خيلي فرق کرده است و در ان مقطع به علت اجراي پروژه براندازي عليه دولت سوريه جمع کثيري از مردم اين کشور مجبور به ترک خانه و کاشانه خود شدند و تعدادي از انها به سمت ترکيه سرازير شدند و از اين کشور نيز با هدايت و مديريت اين کشور به سمت اروپا گسيل مي شدند.لذا در ان مقطع ترکيه طرح ايجاد منطقه امن را با هدف جلوگيري از موج اوارگان به اين کشور و مشکلات ناشي از ان مطرح کرد اما اکنون به دليل تغيير اوضاع روند معکوس شده و اين آوارگان سوريه هستند که از خارج به اين کشور بازمي گردند .بنابر اين ترکيه اين بهانه را کاملا از دست داده است.
از ديگر سو رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در سخنانی درجمع اعضای حزب عدالت و توسعه در پارلمان این کشوردر انتقاد از کمال قليچ دار اوغلو رهبر حزب جمهوريخواه که مخالف دخالت ترکيه در سوريه و ليبي است گفت:" مساحت ما در سابق(دوران عثمانی) 20 میلیون کیلومتر مربع بود و به 780 هزار کیلومتر کاهش یافت. در آن اراضی بین ما و آنها اشتراکات تاریخی و فرهنگی وجود دارد. اما آنها این مسئله را درک نمی کنند و نمی فهمند. آن جغرافیا در قلب ما جای دارد و زنده است".(روزنامه صباح،1397/10/25).اين اظهارات نشان مي دهد که گويا حداقل برخي از اعضاي حزب حاکم عدالت وتوسعه به رهبري اردوغان برخلاف مواضع اعلامي اين حزب چشمداشت هاي نيز به خاک سوريه دارند و الا بجاي ايجاد منطقه امنيتي براي رفع دغدغه هاي امنيتي خود زمينه بازگشت حاکميت ملي دولت مرکزي سوريه را به بخش هاي شمالي خود فراهم مي کردند و يا اساسا از همان ابتداي حبران سوريه در پروژه براندازي شرکت نمي کردند.

اهداف آمريکا از ايجاد منطقه به اصطلاح امن در شمال سوريه
با توجه به اينکه اين طرح بعد از مخالفت هاي داخلي در امريکا با درخواست ترامپ براي خروج نيروهاي امريکايي از سوريه مطرح شد از اينرو مي توان گفت که يکي از اهداف ارائه اين طرح فرونشاندن اعتراض ها به طرح خروج است .اما هدف مهم تر جلوگيري از اعاده حاکميت ملي دولت مرکزي سوريه به همه سرزمين اين کشور از جمله در مناطق شمالي در دوره پسا شکست طرح براندازي در سوريه است . علاوه بر اينها، امريکا و متحدانش اززماني که ترکيه از ائتلاف برانداز جدا شد و به سمت محور روسيه و ايران چرخيد از اين کشور بسيار عصباني است و به بهانه هاي مختلف در پي اين است که هم ترکيه را از اين محور جدا کند و هم اينکه بين ترکيه و اين کشورها اختلاف و شکاف ايجاد کند و در آخرين ترفند به اين طرح متوسل شده است.

نتيجه گيري
طرح ايجاد منطقه امن مي تواند به طولاني تر شدن بحران سوريه تا زمان نامعلوم منجر شود که دود آن مي تواند به چشم ترکيه نيز برود .اما بازگشت حاکميت دولت مرکزي دمشق به مناطق شمالي و شمال شرقي سوريه مي تواند به مبارزه ريشه اي با داعش و ديگر گروههاي تکفيري کمک کند و تجربه تحولات 8 سال گذشته سوريه نشان داده است که هيچ کسي به اندازه دولت سوريه در اين مبارزه جدي نبوده و به اندازه ان تلفات نداده است و تعداد تلفات نظامي امريکا در اين مبارزه حتي به تعداد انگشتان يک دست نيز نمي رسد .همچنين بازگشت حاکميت دولت سوريه به مناطق شمالي ضمن اينکه روند بازي را در اين مناطق سرعت مي بخشد بلکه به دغدغه هاي امنيتي ترکيه نيز پاسخ مي دهد و زماني که دولت مرکزي سوريه قبل از اغاز بحران و جنگ داخلي بر اين مناطق اعمال حاکميت مي کرد مرزهاي ترکيه و سوريه از امن ترين مرزها بودند.