زمینه ها، علل و آثار انفجارهای تروریستی در سری لانکا

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما؛ دستگاههای امنیتی سری لانکا اعلام کردند شبه نظامیانی که در حملات اخیر تروریستی این کشور دست داشتند در حال برنامه ریزی برای حملات مشابه هستند که می تواند در پوشش نظامیان سری لانکا انجام شود .

در این حال در تازه ترین درگیری میان نیروهای امنیتی سری لانکا و شبه نظامیان مظنون به دست داشتن در این حملات، 15 تن کشته شدند . هماسیری فرناندو وزیر دفاع سریلانکا با پذیرش مسئولیت کم کاری در مواجه و مهار حملات تروریستی به چند کلیسا و هتل در این کشور استعفا کرد.مقامات بهداشتی سریلانکا با اصلاح تعداد کشته های این حملات آمار آنها را بالغ بر 360 تن و مجروحان را نیز 500 تن اعلام کردند.
حملات تروریستی سری لانکا
حملات تروریستی به چندین کلیسا و هتل در سری لانکا بار دیگر جهان را در بهت و اندوه فرو برد .در این حملات که در روز عید پاک صورت گرفت ، کلیسای "سنت آنتونی" در کلمبو پایتخت این کشور ،کلیسای "کاتوواپیتیا " در کاتانا و همچنین کلیسای "سن سباستین " در شهر نگومبو سری لانکا و همزمان هتل های "شانگری لا "و "کینگبری " در کلمبو نیز هدف حملات تروریستی قرار گرفتند.

حملات انتحاری به کلیساها در سری لانکا زمانی روی داد که تعداد زیادی برای شرکت در مراسم عید پاک کاتولیک ها حضور یافته بودند .شورای مسلمانان سریلانکا با صدور بیانیه ای، حملات تروریستی به کلیساها و هتل ها در این کشور را محکوم و تاکید کرد برخی تندروها به دنبال ایجاد شکاف در میان قومیتهای سریلانکا هستند و می خواهند زندگی وهم زیستی مسالمت آمیز میان ادیان ،اقوام و نژادهای مختلف در این کشور را مختل نمایند .
دیدگاه دولت سری لانکا در مورد حملات تروریستی این کشور
دولت سری لانکا گروه محلی موسوم به "جماعت ملی توحید " را مسئول حملات تروریستی به چندین کلیسا و هتل اعلام و تاکید کرده است این گروه کوچک به تنهایی نمی تواند چنین حملات گسترده ای را سازمان دهی کند بنابراین با یک گروه بین المللی تروریستی همکاری کرده است .

گروه تروریستی داعش با انتشار تصویری که "زهران هاشم " رهبر "جماعت ملی توحید" در آن دیده می شود مسئولیت این حملات تروریستی را برعهده گرفته است. مایترپیلا سیریسنا رئیس جمهوری سری لانکا اعلام کرد برخی ازاعضای گروه موسوم به "جمعیت ملت ابراهیم " در حملات تروریستی عید پاک مشارکت کرده اند .وی این گروه را غیر قانونی و تحت پیگرد اعلام کرد . در ارتباط با این حملات، 76 تن بازداشت شده اما مقامات امنیتی گفته اند که همه مظنونان بازداشت نشده اند و تحقیقات در این خصوص همچنان ادامه دارد .
گروه "جماعت ملی توحید "
گروه موسوم به "جماعت ملی توحید" در سال 2014 از سوی فردی افراط گرا به نام "زهران هاشم" در شرق سریلانکا تشکیل شد .برخی معتقدند این گروه شاخه ای از"جماعت توحید سریلانکا" است که رهبر آن در سال 2016 بازداشت شد .با توجه به این که گروه "جماعت ملی توحید" کار خود را با حمله به مجسمه های بودایی آغاز کرد هدف آن تلاش برای درگیر کردن مسلمانان با بوداییان ، مسلمانان با هندوها و مسلمانان با مسیحیان در سریلانکا تلقی می شود . گروه موسوم به جماعت ملی توحید گروهی محلی است که با انتقاد از تبعیض علیه مسلمانان در سری لانکا برای جذب نیرو تلاش می کند .گروه های افراط گرا وخشونت طلب محلی در پاکستان ،بنگلادش و هند تحت مدیریت نظامی و مالی یک سازمان منسجم همچون وهابیت و عربستان سعودی قرار دارند که درپاکستان به نامهای لشگر جهنگوی و سپاه صحابه و در هند و بنگلادش به نام جماعت اسلامی شاخه وهابیت شناخته می شوند.از اینرو احتمال ارتباط جماعت ملی توحید سری لانکا با این گروه ها دور از ذهن نیست. زیرا اولین و مهمترین ماموریت همه آنها دامن زدن به فرقه گرایی با ایجاد جنگ مذهبی میان اقلیت های مختلف است.
ارتباط گروه جماعت ملی توحید با گروه تروریستی داعش
بعد از محرز شدن شکست گروه تروریستی داعش درعراق و سوریه این گروه تلاش کرد با استفاده از توان مالی خود با بیعت گرفتن از گروه های محلی در جنوب و جنوب شرق آسیا حوزه فعالیت خود را گسترش دهد و با انتقال نیروهای خود به کشورها و مناطقی که از آنها به سوریه و عراق اعزام شده بودند ضمن سازماندهی مجدد آنان ،به اصطلاح خلافت اسلامی را محقق کند .بیعت گروه مائوته در فیلی پین که موفق شدند در مدتی کوتاه شهر "مراوی" را اشغال و بخش هایی از آن را تحت کنترل خود در آورند در کنار بیعت با گروه ابوسیاف در واقع اعلام موجودیت گروه داعش در جنوب شرق آسیا بود که پس از ناکامی در فیلی پین اقدام به حملات تروریستی در اندونزی با حمله به کلیساها کرد .
در سری لانکا واقع در جنوب آسیا نیز گروه تروریستی داعش با بیعت گرفتن از گروه های محلی که به دنبال دریافت دلار هستند از طریق جماعت ملی توحید اعلام موجودیت کرد.با توجه به اینکه داعش امکان فعالیت را در هند ندارد، حضور خود را در جنوب آسیا با انجام بزرگترین حمله تروریستی درسری لانکا اعلام کرد.البته پیشتر گروه تروریستی داعش مسئولیت برخی حملات تروریستی را در پاکستان برعهده گرفته بود که بوسیله گروه های محلی انجام شده بود.
براساس گزارش های منتشر شده 32 تن از اتباع سری لانکا به گروه تروریستی داعش در سوریه و عراق پیوسته بودند که پس از شکست این گروه در غرب آسیا با بازگشت به سریلانکا در گروه های محلی همچون جماعت ملی توحید ساماندهی می شوند .اسکات موریس نخست وزیر استرالیا در واکنش به حملات تروریستی سریلانکا اعلام کرد عاملان این حملات عناصر تروریستی بازگشته از سوریه و عراق هستند که برای مقابله با آنان، جامعه جهانی باید مصمم عمل کند .
مسلمانان در سری لانکا
سری لانکا کشوری جزیره ای در اقیانوس هند و در مجموعه کشورهای حوزه شبه قاره هند و در جنوب آسیا قراردارد.این کشور 21 میلیون نفر جمعیت دارد که نه و هفت دهم درصد آن را مسلمانان تشکیل می دهند. هر چند مسلمانان سری لانکا همواره زندگی مسالمت آمیزی با سینهالی ها و تامیلی ها داشته و با اقلیت های هندو و مسیحی نیز رابطه خوبی دارند اما همواره تحت فشارهای دولت و سازمان جدایی طلب تامیل قرار داشتند که مسلمانان را به همکاری با طرف مقابل خود متهم می کردند .از یک دهه گذشته که جنگ نژادی در سری لانکا پایان یافت مسلمانان با حمایت از دولت به سازندگی این کشور کمک کرده اند .با این حال از حملات تندرو ها و افراط گرایان هیچ گاه در امان نبوده اند.هر چند گروههای تروریستی مانند القاعده تلاش کردند از فقر و تبعیض های اعمال شده ضد مسلمانان برای عضو گیری و ایجاد پایگاه منطقه ای استفاده کنند اما هر گز موفق نبوده اند .از اینرو تشکیل گروه های تروریستی و افراط گرا همچون جماعت ملی توحید را باید در راستای برنامه و حرکت سازمان دهی شده از سوی جریان های افراط به سرکردگی وهابیت و کمک های مالی عربستان و غرب دانست که سیاست فرقه گرایی و دامن زدن به نزاع مذهبی را دنبال می کنند .
آیا حملات تروریستی سری لانکا امتداد حملات تروریستی اخیر نیوزیلند است ؟
این سوال مهم مطرح است که آیا میان حملات تروریستی سریلانکا و حملات تروریستی نیوزیلند که نمازگزاران مسلمان در مساجد مورد حمله قرار گرفتند ارتباط وجود دارد؟
اکثر تحلیلگران این دوحمله تروریستی را در ادامه و امتداد هم می دانند که کاملا تئوریزه شده و از سوی نظریه پردازان برجسته غربی همچون ساموئل هانتینگتون تحت عنوان "جنگ تمدنها"(میان اسلام و مسیحیت) مطرح و بر تحقق آن تاکید می شود .
ارائه چنین نظریه هایی ،حرکت های سازمان یافته و حساب شده در غرب با هدایت رژیم صهیونیستی محسوب می شوند.نظریه برخورد تمدن ها میان اسلام و مسیحیت پس از فروپاشی اتحاد شوروی مطرح شد. از اینرو توصیه های اخیر هنری کیسینجر وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی اسبق آمریکا به دونالد ترامپ رئیس جمهوری این کشور مبنی بر حفظ گروه های تروریستی بخصوص داعش در خاورمیانه برای جلوگیری از تشکیل امپراتوری اسلامی و حفظ هژمونی جهانی آمریکا رامی توان در راستای به روز کردن نظریه برخورد تمدن ها دانست .کیسینجر در مقاله ای تحت عنوان "نظم و بی نظمی در جهان در حال تغییر" که در سایت "کپ اکس " منتشر شد به بررسی نظم نوین جهانی مورد انتظار و خواست واشنگتن می پردازد و براین اعتقاد است اگرغرب بدون یک راه کار ژئواستراتژیک درگیر منازعات جهانی شود بی نظمی حاکم خواهد شد.از اینرو نباید حملات تروریستی به اماکن مذهبی مسلمانان و مسیحیان در مناطق مختلف جهان را جدای از هم بررسی و تحلیل کرد.اظهارات "اعظم امین" کارشناس مسایل سیاسی و از نژاد سینهالی در سری لانکا در باره اینکه حملات تروریستی این کشور بسیار منظم و با برنامه ریزی دقیق صورت گرفت در همین راستا قابل توجه و تامل است.
نتیجه گیری
پیامدهای حملات تروریستی سری لانکا در دو بخش داخلی و بین المللی قابل توجه است:
در بخش داخلی فشارها از سوی دولت کلمبو و برخی جریان های افراطی سینهالی و تامیل بر مسلمانان افزایش یافته است .رئیس جمهوری سریلانکا هم طی دستور العملی هر گونه پوشش صورت زنان را ممنوع اعلام و آن را یک اقدام ضروری امنیتی خواند.
در سطح بین المللی نیز حملات تروریستی سری لانکا منجر به تقویت سیاست اسلام هراسی شده است.
این درحالی است که بسیاری از محافل، رفتار و سیاست های نژادپرستانه و خودخواهانه دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا را عامل مهمی برای گسترش حملات نژادپرستانه و مذهبی در جهان می دانند.
تجارب گذشته نشان داده ، معمولا در جایی که حملات به داعش و یا دیگر گروههای مشابه همچون القاعده نسبت داده می شود و یا این گروه ها مسئولیت این حملات را بر عهده می گیرند نوعی از مدیریت عملیات در پشت آن ها احساس می شود که عمدتا از سوی کسانی صورت می گیرد که بیشترین ارتباط فکری و سازمانی را با این گروه ها دارند و در مواقع مقتضی از آن ها به نفع خود یا متحدانشان استفاده ابزاری می کنند. به لحاظ فکری اغلب قریب به اتفاق گروه های تکفیری صرف نظر از عناوین متفاوت و متکثر ان ها به اندیشه های وهابی برمی گردد که در مدارس دینی در داخل و خارج عربستان وبا کمک مالی دولت این کشور تربیت شده اند.

نویسنده : مجید وقاری