از دانشگاه تا خودکفایی در تولید بُرد

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز آذربایجان شرقی، نخستین بار با شرکت دانش بنیان صبح پارلار آسیا در سال96 آشنا شدم. همان موقع که با خبر تولید تلویزیون ایرانی، در رسانه ها درخشید.

جعفر صبحی، مدیرعامل این شرکت، عضو هیات علمی دانشکده مهندسی برق و رایانه دانشگاه تبریز است که مجموعه دانش بنیان خود را از اوایل دهه90 فعال کرده و امروز بزرگترین تولیدکننده بردهای الکترونیکی لوازم خانگی در ایران است.

برد الکترونیکی و اهمیت آن
برد الکترونیکی یا همان بردهای مدار چاپی PCB امروزه به طور وسیع در صنایع مختلف به کار گرفته می شوند و هر گونه تولید و مونتاژ تجهیزات برقی و الکترونیکی بدون وجود آنها غیر ممکن است.

 

وجود شرکتها و صنایع و سخت افزارهای خاص تولید PCB با کیفیت، یکی از مهمترین زیرساختهای لازم برای بلوغ طراحی محصولات الکترونیکی در یک کشور هستند.

بردهای مدار چاپی در واقع تجهیزات تکامل یافته سیستم های اتصال الکتریکی هستند که در صنایع لوازم خانگی، صنعتی و ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرند و هزینه ساخت آن به‌ طور مستقیم بر روی قیمت تمام شده محصولات الکترونیکی تأثیرگذار است.

به دلیل پیچیدگی و پیشرفتهای لحظه ای فرآیند تولید، تضمین کیفیت و قیمت مناسب این قطعات، 2مولفه ای است که به سختی کنار هم می آیند و از همین رو کشورهای زیادی در این صنعت ورود نکرده اند و غالبا وارد کننده هستند.

اما با توجه به وضعیت اقتصادی خاص کشور ما بعد از تحریم‌های ظالمانه دشمنان، تولید این قطعات حساس در داخل از اهمیت ویژه ای برخوردارشده است؛ حوزه ای که تا همین 12سال قبل، صنعتگری ریسک حضور در آن را نمی پذیرفت.

روش های تولید بُرد
هر برد الکترونیکی، شامل مجموعه‌ای از مدارهای الکتریکی است که می‌تواند یک طرفه(یک لایه مس)، 2طرفه(دو لایه مس) یا حتی چند لایه و به رنگ های سبز، نارنجی و آبی باشد؛ به‌طوری‌که قطعات الکترونیکی مانند مقاومت، خازن، آی.سی و فیوز بر روی آن مونتاژ شده و برای استفاده در تجهیزات الکترونیکی به کار می‌رود.

ماده خام تشکیل دهنده این بردها از مواد مختلفی مانند فایبر، راجرز، تفلون، فلکسی بل و… ساخته شده و با ضخامت‌های 0.2تا3.2 میلی‌متر عرضه می‌ شوند.

 

استاندارد جهانی تولید بردهای مدار چاپی بر اساس استاندارد UL وIPC بوده و برای طراحی این بردها عموماً از نرم‌افزار Protel و Altium Designer استفاده می‌ شود.

اراده ای که به تولید رسید
وقتی بحث بومی سازی و تولید ملی می شود، زیرساختها و شرکتهایی که برای ارتقای یک تخصص و رسیدن به درجات عالی می توانند ایفای نقش کنند، بسیار حیاتی است.

همان امکاناتی که برای بردهای الکترونیکی وجود نداشت.صبحی از سالهای 88-89 تعریف می کند: از زمانی که تصمیم گرفت با همکاری چند دانش آموخته برق، الکترونیک و رایانه نخستین قدمهای تولید برد الکترونیک را در تبریز بردارد.

او می گوید: تقریبا همه دوستانم می گفتند چنین خطری را تجربه نکنم. با حجم انبوه تولیدات چینی و فناوری پیشرفته ای که در اروپا وجود دارد، قدرت رقابتی برای محصول ما متصور نبودند. اما علاقه به تولید کار خودش را کرد و ما برنامه را کلید زدیم. کار با بردهای ساده شروع شد و رفته رفته توان تولید محصولات پیچیده تر را پیدا کردیم.

صبحی ادامه می دهد: هم اکنون صنایع صبح پارلار آسیا یکی از شرکت‌های دانش‌بنیانی است که به مدد زیست‌بوم فناوری و نوآوری در کشور، تولیدات فناورانه خود را توسعه داده و محصولات متنوعی در زمینه سیستم‌های اتوماسیون و انواع بردهای الکترونیکی مورد نیاز کارخانجات لوازم خانگی ارائه کرده است. محصولات با کیفیت ما به برتری صنایع ایرانی در بازارهای رقابتی جهان، کاهش مصرف انرژی لوازم خانگی و حفظ محیط‌زیست کشور منجر شده است.

 

 

 

شروعی خوب با تلویزیون
مدیرعامل این شرکت فناور با بیان اینکه در این مجموعه چرخه طراحی، نوآوری، نمونه سازی و تولید را در کنار هم داریم، توضیح می دهد: بسیاری از بردهای الکترونیکی سالیان سال است که از خارج وارد می‌شود و طبیعتا آن محصولات اعتماد صنایع را جلب کرده است.

ما برای رقابت و موفقیت پایدار در این مجموعه، با تشکیل تیم طراحی متشکل از محققان حوزه‌های الکترونیک، مکانیک، نرم افزار و طراحی صنعتی، زمینه را برای توسعه محصولات فناورانه فراهم کرده ایم.

صبحی می گوید: یکی از محصولات ما تولید برد الکترونیکی تلویزیون است. این کار را هم با سالها تحقیق و پژوهش انجام داده‌ایم. در فاز نخست یعنی سال96 تلاش کردیم محصولی مشابه آنچه که در بازار است تولید کنیم ولی در فازهای جدید ایجاد امکانات جدید و بهینه‌سازی بر اساس نیازهای موجود وجود دارد. بخش‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری طرح همزمان پیش رفتند تا این محصول آماده نصب بر روی پنل‌های ال‌.ای‌.دی شوند.

این شرکت در مرحله نخست سالانه حدود 60هزار برد الکترونیکی ال.ای.دی تولید می کرد که این عدد در طول 4سال 3برابر شده است.
میزان مصرف این بردها در داخل حدود 200هزار دستگاه در سال است و برد الکترونیکی ال. ای. دی تولیدی در این واحد دانش بنیان با نمونه های چینی برابری می کند اما کیفیت آن بالاتر است.

غزنوی، رئیس هیات مدیره انجمن لوازم صوتی و تصویری ایران می گوید: هم اکنون تلویزیونی جدید با برند ایرانی عرضه می شود. در تولید این تلویزیون، همه قطعاتی که امکان تولید آنها به صورت اقتصادی وجود داشت در داخل کشور انجام می‌شود، همچنین همه برنامه‌ها و نرم افزارهای این محصول به همت تکنسینهای ایرانی نوشته شده و هیچ وابستگی در این زمینه وجود ندارد.

تولید تخصصی برای لوازم خانگی
به دلیل وارداتی بودن بیشتر بردهای الکترونیکی، نیاز کشور به تولید بومی آن بسیار ضروری است چرا که علاوه بر ایجاد اشتغال برای فارغ التحصیلان مهندسی برق، صرفه جویی ارزی نیز به همراه خواهد داشت.

به گفته صبحی، بردهای الکترونیکی لوازم خانگی همیشه از چین وارد می ‌شد که امکان اعمال تغییرات در این بردها هم وجود نداشت. از این رو در این مجموعه زمینه‌ای برای طراحی و تولید بردهای الکترونیکی لوازم خانگی فراهم شده است.

سیستم کنترل الکترونیکی هوشمند عمدتا شامل 2برد کنترلر و نمایشگر دیجیتالی هستند که این بردها برای کنترل انواع محصولات یخچال، فریزر و یخچال فریزرهای بدون برفک، پکیج، کولر، هود آشپزخانه و اجاق گاز به کار می‌روند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز خاطرنشان می کند: به عنوان مثال برد کنترلر با استفاده از سنسورهای مختلف نصب شده روی محصول، به‌صورت دقیق و بهینه عملکرد محصول را کنترل می‌کنند. این سیستم‌ها قابلیت تشخیص خطای حسگر و بخش‌های مختلف محصول را داشته و در صورت وجود نقص علاوه بر نمایش خطاها بر روی نمایشگر، وارد پروسه کنترل اضطراری می‌شود.

بردهای هوشمند یخچال فریزر یکی از محصولات فناورانه این مجموعه است. بردهایی با فناوری بالا و کاربردی در صنعت یخچال‌سازی کشور.

 

صبحی با اشاره به دیگر مزایای این بردهای الکترونیکی می افزاید: بردهای طراحی شده قابلیت اتصال به کامپیوتر و اینترنت را دارند و از طریق نرم‌افزار طراحی شده می‌توان پارامترهای عملکردی محصول را تنظیم کرد که این موضوع باعث انعطاف پذیری بیشتر این برد جهت استفاده در انواع مختلف محصولات و نیز شرایط آب و هوایی مختلف می شود؛ همچنین امکان مانیتورینگ تمام ورودی‌ها و خروجی‌های سیستم از طریق نرم ‌افزار و اینترنت فراهم می‌شود.

تولید برد ایرانی برای صنعت ایرانی
صبحی با بیان اینکه 70درصد نیاز کشور به بردهای الکترونیکی لوازم خانگی در این شرکت تولید می شود می گوید: با پشتیبانی صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع الکترونیک(صحا) توانسته‌ایم تولید شرکت را افزایش دهیم و با اکثر شرکت‌های صاحب نام کشور قرارداد همکاری داریم.

بردهای تولید شده در لوازم خانگی ایرانی به کار برده می‌شوند بنابراین هرچه بیشتر از لوازم خانگی ایرانی در کشور استفاده شود امکان استفاده از این بردها نیز بیشتر خواهد بود.

وی با تاکید بر اینکه در صورت حمایت بیشتر دولت می توانیم نیمی از نیاز کشور به بردهای الکترونیک را در همه صنایع برطرف کنیم، ادامه می دهد: در حال حاضر سالانه 5هزار میلیارد ریال انواع بردهای الکترونیکی به کشور وارد می‌شود که ما علاوه بر تامین نیازهای صنعت لوازم خانگی در سایر زمینه ها نیز توانایی تولید حداقل 50 درصد نیاز بازار ایران را داریم.

 

 

وقتی تحریم به کناری رانده می شود
تا 6سال قبل 60درصد بازار لوازم خانگی در اختیار خارجی‌ها بود که پس از تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان، شاهد خروج برندهایی مانند ال جی، سامسونگ، دوو، پاناسونیک از بازار لوازم‌خانگی کشورمان شدیم. اما آمارها حکایت از فعال شدن ظرفیت‌های داخلی دارد.

به گفته گردان، مدیرکل دفتر صنایع برق و فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت، معدن و تجارت بسیاری پیش بینی کرده بودند که رشد تولید لوازم خانگی در کشور از 30درصد فراتر نخواهد رفت اما تا سال99 افزون بر 71درصد رشد یافته است.

زبرجد، مدیرفنی مهندسی شرکت می گوید: در طول 20سال گذشته سیستم گرمایش یا همان پکیج به یک ضرورت در تمام منازل تبدیل شده است. اگر چه این سیستمها در ابتدا کاملا وارداتی بود اما رفته رفته صنایع داخلی قدرتمندی شکل گرفت با این حال برد این دستگاهها تا سه سال قبل از کشورهای اروپایی خریداری می شد. هم اکنون بخش مهمی از انها در این شرکت تولید می شود که البته از همان استانداردها برخوردار است.

بردهایی برای تراکتور
تراکتورسازی ایران در تبریز از صنایع پیشرو کشور محسوب می شود که سالانه 20هزار دستگاه تراکتور وارد بازار می کند. این مجموعه امروزه به خودکفایی 90درصدی در تولید قطعات رسیده است. یکی از اجزای هوشمند تراکتور، نمایشگرهای آن است که قبلا وارد می شد اما چند سالی است در این شرکت تولید می شود.

محمودی اصل، سرپرست خط تولید می گوید: بردهای خودرویی در چند مرحله تولید می شود که شامل مونتاژ قطعات، تست اولیه و ایرادیابی و تست نهایی است.

 

از مزیت های اصلی محصول ما گارانتی یک ساله است که امکان دسترسی تمام کشاورزان به خدمات پس از فروش را فراهم می کند.

تلاش برای تولید محصولات متناسب با نیاز روز کشور
با شیوع کرونا و درگیری مردم با این بیماری، نیاز به محصولات حوزه سلامت از جمله سیستم تنفس مصنوعی به صورت جهشی افزایش یافت.

 

روح اللهی کارشناس تحقیق و توسعه می گوید: بیمارانی که دچار عفونت های حاد کرونایی می شوند، بدون دستگاه های تنفس قادر به ادامه حیات نیستند، از این رو به کمک همکاران، اقدام به پیاده سازی یک نوع ونتیلاتور کردیم. صفر تا 100 این محصول را خودمان باز طراحی کرده ایم، البته ایده ساخت این دستگاه از روی یک طرح پژوهشی قابل دسترسی برای عموم، موسوم به «open source» به دست آمد.

به گفته واعظی، رئیس پارک علم و فناوری آذربایجان شرقی این دستگاه به عنوان یکی از محصولات دانش بنیان به ثبت رسیده است و با تجاری سازی، قیمت آن به یک دهم نمونه مشابه خارجی می رسد.

نامه نگاری نفس تولید را تنگ کرده
قرار بود بعد از اخذ موافقت نامه سازمان غذا و دارو، روزانه 14عدد از این دستگاه تولید و به مراکز درمانی تحویل داده شود. اما باز هم پای بوروکراسی های اداری به میان آمده است و آن طور که از پیگیری ها به نظر می رسد، وزارت بهداشت تصمیمی برای صدور مجوز ندارد.چرا که برآورد علمی و فنی از نیازها در دست نیست و مسئولان ترجیح می دهند چالش جدیدی در این زمینه نداشته باشند!

تولید ونتیلاتور در تبریز فعلا بایگانی شده است اما تجارب بهفر مقدم، مدیرعامل یک شرکت دانش‌ بنیان تولیدکننده ونتیلاتور در تهران می تواند وضعیت را بهتر روشن کند.

 

او می گوید: در حالت عادی فروش ما به بیمارستان‌ها 700دستگاه در سال بود. اما در دوره کرونا 2500دستگاه ونتیلاتور تحویل وزارت بهداشت دادیم که از همان محل صد میلیون یورو برای کشور صرفه‌جویی شد.

وی ادامه می دهد: ما توانمندی خود را اثبات کردیم اما برای حضور مطمئن در این حوزه قوانین باید ثبات داشته باشد. امروز دولت به من چراغ سبز نشان بدهد که برای تولید انبوه اقدام کنم سه سال طول می‌کشد کارخانه احداث شود.

 

 

او معتقد است با صادرات می توان بخش مهمی از ریسک تولید را حذف کرد اما دولت مجور صادرات هم نمی دهد با این عنوان که نیاز داخلی زیاد است.بنابراین تولید کننده انگیزه و رغبتی ندارد.

 

 

بهشت دانش آموختگان
دانش آموختگان رشته هایی که با علوم و فناوریهای نوین ارتباط دارد، همیشه دغدغه اشتغال دارند. صنعت ما آنچنان پیشرفته و به روز نیست که بتواند همه این افراد را جذب کند ضمن اینکه این جوانان هم غالبا سرمایه ای ندارند که کسب و کار جدیدی شروع کنند.

یکی از مهمترین دلایل برای راه اندازی این مجموعه، به کارگیری همین دانش آموختگان بوده است.

 

زبرجد، مدیر فنی مهندسی این کارخانه می گوید: سالانه بیش از 120هزار قطعه انواع برد در این مجموعه تولید می شود. نیروی انسانی ما تا یک سال قبل 300نفر بود اما با توسعه مجموعه هم اکنون 600دانش آموخته تحصیلات تکمیلی مهندسی برق، مکانیک، رایانه، صنایع و الکترونیک اشتغال مستقیم دارند.

ما مونتاژ برد انجام نمی دهیم.بلکه تمام مراحل طراحی و ساخت اجزا را همکاران خودمان بر عهده دارند.
خانم رضازاده، کارشناس تضمین کیفیت می گوید: پایش فرآیندها و انطباق آنها با استانداردهای جهانی، به صورت مستمر در حال انجام است چرا که تضمین کیفیت از شاخصه های منحصر به فرد کار ما است.

رشد اقتصادی با تکیه بر توانمندی دانش بنیان
صنعت لوازم خانگی پس از نفت و خودروسازی، سومین اقتصاد سودآور در کشور محسوب می شود و توسعه آن نه تنها رونق تولید داخلی بلکه اشتغال و صادرات را تضمین می کند.

طراحی و تولید لوازم خانگی هوشمند که امروزه جزلاینفک زندگی است، جز با فناوری پیشرفته بردهای الکترونیک میسر نیست و به همین دلیل محصولات این شرکت تبریزی نقش بی بدیلی در ارتقای کیفیت و افزایش ظرفیت تولیدات داخلی دارد.

هاشمی، دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران می گوید: در حال حاضر 1هزار و 500واحد تولیدی در بخش لوازم خانگی مشغول فعالیت هستند و تولید سالانه ما به 4میلیون نزدیک شده است.

به گفته بهبودی، رئیس سازمان برنامه و بودجه آذربایجان شرقی، این استان یکی از قطبهای تولید لوازم خانگی به شمار می رود و در زمینه لوازم خانگی حجیم (یخچال، اجاق گاز و سیستم های سرمایشی) بیش از 50درصد بازار کشور را به خود اختصاص داده است.

بنابراین توسعه تولید بُردهای الکترونیکی نه تنها جهش تولید در حوزه دانش بنیان را به ارمغان می آورد بلکه عامل پیشرفت صنعت استان، برندسازی و البته رونق بازار کالای ایرانی است.