دوئل ادامه دار موافقان و مخالفان یک سد در گچساران

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز کهگیلویه و بویراحمد، این روز‌ها در فضای مجازی موضوعات مورد مناقشه در کهگیلویه و بویراحمد کم نیست گاهی پتروشیمی سقاوه و گاهی کارخانه آرد گچساران، پتروشیمی دهدشت و دشت مازه و. به داغ‌های مجازی استان تبدیل می‌شود، اما در ایامی که بسیاری از مردم اصفهان و چهارمحال بختیاری به دلیل مشکلات پیش آماده برای زاینده رود تجمع کردند، در کهگیلویه و بویراحمد در حوزه آب و محیط زیست اظهارنظر‌ها و انتقادات پیرامون دو سد تنگ سرخ در بویراحمد و چم شیر در گچساران مطرح شد.
اگر چه در سال‌ها و ماه‌های اخیر مشکلات زیست محیطی و حقابه بالای استان فارس از سد تنگ سرخ در بویراحمد جنجال آفرین بود و هست، اما گویی اخیرا حجم انتقادات از سد چمشیر گچساران بالا گرفت و وجود سازند‌های نمکی سد چم شیر، سوژه داغ کاربران فضای مجازی شده است.
سد و نیروگاه چمشیر از نوع بتنی غلتکی (RCC) است که مطالعه احداث آن در سال ۷۳ از سوی سازمان آب منطقه‌ای فارس، بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد صورت گرفت و عملیات اجرایی آن از سال ۱۳۹۰ آغاز شد. سد و نیروگاه چم شیر در ۲۵کیلومتری جنوب شرقی گچساران در استان کهگیلویه و بویراحمد و بر روی رودخانه زهره ساخته می‌شود.
طول تاج ۷۲۰ متر، ارتفاع سد ۱۵۵ متر، نوع سرریز اوجی دریچه دار با ۳ دریچه قطاعی، ظرفیت مخزن یک میلیون ۸۶۳ هزارمترمکعب، ظرفیت نیروگاه ۱۷۵ مگاوات به علاوه نیروگاه جریانی به ظرفیت ۱۱ مگاوات، حجم خاکبرداری سه میلیون مترمکعب، حجم حفاری تونل دو میلیون مترمکعب، حجم بتن ریزی هم یک میلیون ۹۰۰ هزار مترمکعب بوده است.
نزدیک به ۹۰۰ نفر در سد و نیروگاه چم شیر گچساران مشغول به کار هستند و پیشرفت کلی پروژه ۸۴ درصد است.
قرار است سدچم شیر گچساران در استان کهگیلویه و بویر احمد آذر ماه امسال آبگیری شود. این در حالی است که انتشار این خبر مخالفان و موافقان بسیاری را در پی داشت.
فاجعه سد گتوند ۲ در سد چمشیر تکرار می‌شود
بسیاری از مخالفان معتقدند سد چم‌شیر که در ۲۵ کیلومتری گچساران واقع شده در واقع روی سازند نمکی گچساران قرار گرفته که با بهره‌برداری از آن فاجعه گتوند ۲ به زودی تکرار می‌شود. زیرا هر سدی در هر نقطه‌ای در آن منطقه ساخته شود، عاقبتش مانند سد گتوند است.
این کارشناسان منابع آبی و زیست محیطی بر این باورند که توده نمکی گچساران ۲ و نیم کیلومتر در مخزن ۶۰ کیلومترمربعی گتوند بوده و این درحالی است که در سد چم شیر ۷۰ درصد دریاچه این سد در گنبد نمکی سازند واقع شده است.
به گفته این افراد که بیشتر آن‌ها در فضای مجازی سخن گفته‌اند اذعان می‌کنند که ۱۰ سال است با مسئولان مختلف سازمان آب و برق استان کهگیلویه و بویراحمد در حال مکاتبه برای جلوگیری از آبگیری سد چم شیر هستند، اما تا کنون نتیجه‌ای نگرفته‌اند.
یکی از کارشناسان اداره برق استان بدون اشاره به نام خود می‌گوید: برخی از مردم خوزستان از سوراخ شدن و از بین رفتن توربین‌های سد گتوند خبر می‌دهند و علت این خوردگی و خراب شدن توربین‌ها را هم وجود نمک زیاد در آب پشت این سد عنوان کرد و بدون شک این اتفاق برای سد چمشیر نیز رخ می‌دهد.
وی می‌گوید: بدون شک این اتفاق در سد چمشیر نیز رخ می‌دهد.
سازند نمکی در کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان وجود ندارد
آرش مصلح کارشناس ارشد منابع آبی در جواب به منتقدان می‌گوید: ما اصولا در منطقه و استان کهگیلویه و بویراحمد و حتی خوزستان واقعیتی به نام گنبد نمکی نداریم و اینکه در برخی موارد اشاره به گنبد نمکی در سد‌ها می‌شود از نظر زمین شناسی کاملا اشتباه است.
وی گفت: ما در حوزه زاگرس سازندی داریم تحت عنوان سازند گچساران و این سازند دارای یکسری خصوصیات سنگ‌شناسی و ویژگی‌های خاص خود است و البته همین سازند در میادین نفتی باعث به دام افتادن نفت و گاز و تشکیل پوشش برای ذخایر عظیم نفت شده است.
مصلح افزود: در سد چم‌شیر گچساران، ساختگاه سد بر روی آهک‌های سازند میشان هست و بخشی از مخزن سد هم بر روی آهک‌های تاقدیس کاردریگون، قسمتی بر روی سازند گچساران و بخشی نیز بر روی آبرفت‌ها و پادگانه‌های آبرفتی قرار خواهد گرفت.
مصلح گفت: در فاصله ۲/۲ کیلومتری پایین‌تر از محور پنج چشمه با دُبی بین یک تا چهار لیتر در ثانیه وارد رودخانه زهره می‌شود که باعث افزایش EC شده و این به معنای این است سدی که هنوز آبگیری نشده، پایین دست سد EC حدود ۱۶۰۰ میکروموس بر سانتی متر بیشتر از آب رودخانه واقع در محور سد هست.
وی با بیان اینکه دلیل این موضوع که اتفاقا چندین مقاله و تحقیق علمی معتبر توسط حوزه دانشگاهی برروی آن انجام شده ورود آب از لایه‌هایی است که دارای عناصر سدیم و پتاسیم هستند، یادآورشد: خوشبختانه این چشمه‌ها در پایین دست سد چم‌شیر رهنمون دارند و در مخزن هیچ گونه شواهدی از وجود چشمه و لایه نمکی در حفاری‌های زیرزمینی و نیز مشاهدات میدانی رویت نشده است.
محمدی احمدی کارشناس ارشد مدیریت منابع آب گفت: این موضوع بار‌ها و به دقت در طول چند سال مورد بررسی تیم‌های مختلف زمین شناسی قرار گرفته است و نتایج حاکی است که هیچگونه مشکلی در این خصوص وجود ندارد.
وی با بیان اینکه اظهارنظر‌های مخالفان مبنای علمی ندارد افزود: رشته تخصصی این افراد اصولا چیز دیگری است و آن‌ها نمی‌توانند به این راحتی در باره سدچمشیر اظهار نظر کنند.
وی گفت: در استان کهگیلویه و بویراحمد هیچ نیروگاه بزرگی اکنون وجود ندارد و به جز نیروگاه‌های زنجیره‌ای سی سخت و یک نیروگاه کوچک در گچساران، این استان نیازمند یک نیروگاه بزرگ تولید برق بوده که تولید برق سد چم‌شیر می‌تواند به کاهش خاموشی‌های ناخواسته منجر شود و البته اشتغال زایی در دوره ساخت و بهره برداری بویژه برای جوانان و متخصصان ازجمله اهداف جانبی این سد بزرگ است.
علی اکبری شهروند گچسارانی می‌گوید: دست‌هایی پشت پرده به دنبال حذف سد‌های استان کهگیلویه و بویراحمد می‌باشد که تا کنون نتوانسته است سهم حداقلی خود را از تخصیص منابع آب بگیرد.
دیگر شهروند کهگیلویه و بویراحمدی نیز می‌گوید: بسیاری از داستان‌هایی که در باره سد چمشیر ارائه می‌شود بیشتر بار سیاسی دارد، زیرا بیش از هزاران هکتار زمین بایر در خوزستان هم اکنون توسط سد گتوند ۲ آبرسانی و بخش زیادی از مواد غذایی کشور در این اراضی تامین می‌شود.
برخی دیگر از کاربران فضای مجازی هم عنوان کردند که هم هر وقت چنین مطالبی در کشور نشر شده دارای پشت پرده سیاسی و منطقه‌ای بوده و فقط به نفع مقاصد استان‌های همجوار بوده چرا که همین سد چم شیر اگر فقط ۱۰ کیلومتر از محل فعلی به طرف شرق فاصله داشت در استان فارس واقع می‌شد و اگر ۱۰ کیلومتر به طرف غرب فاصله داشت متعلق به استان بوشهر بود. هرچند اراضی این دو استان در بابا منیر فارس و دهک بوشهر با احداث این سد زیر آب می‌روند، ولی اولویت با استانی است که سد در آن قرار دارد و این مسئله در سال‌های تنش بی آبی معلوم می‌شود پس زیاد بدبینانه تحلیل نکنیم.
ایراد دیگری که بر منتقدان از سوی مردم وارد است این است که فعالان زیست محیطی همیشه پس از فاجعه از خواب بیدار می‌شوند و چرا در برابر کوه خواری‌های استان و تجاوز به بهترین زیست گاه‌های جانوری سکوت کرده اند.
ناگفته نماند که مردم شهرستان‌های گچساران و باشت بی صبرانه منتظر تکمیل این سد هستند و اصولا به گفته منتقدان اعتقادی ندارند.
اخیرا پای نماینده حوزه انتخابیه بندر ماهشهر، امیدیه، هندیجان، بندر امام‌خمینی (ره) و بخش جولکی استان خوزستان در مجلس به موضوع آبگیری سد چم شیر گچساران باز شده است.
حبیب آقاجری در نامه‌ای سرگشاده از علی اکبر محرابیان وزیر نیرو خواسته است قبل از آبگیری سد چم شیر گچساران، کارشناسی دقیق وزارت نیرو صورت گیرد تا تاریخ آبگیری سد گتوند تکرار نشود.
۱۶ آذر ماه امسال هم جمعی از اساتید دانشگاه در حوزه محیط زیست، با ارسال نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور درباره عواقب زیست محیطی احداث سد چمشیر هشدار دادند.
این اساتید دانشگاه از حجت الاسلام والمسلمین سید ابراهیم رئیسی درخواست کردند با تشکیل یک تیم متخصص بی‌طرف برای ارزیابی قصور در انجام مطالعات این سد و نادیده گرفتن نتایج مطالعات قبلی همچنین تجدید ارزیابی زیست‌محیطی پروژه، از وقوع یک فاجعه محیط زیستی در حوضه آبریز رودخانه زهره جلوگیری کند.
آن‌ها عنوان کردند علاوه بر انحلال سازند‌های نمکی در آب این سد، خطر بزرگ دیگر احداث این سد، نابودی حدود پانصد هکتار جنگل‌های انبوه رودخانه‌ای و حدود چهار هزار هکتار جنگل و درختچه زار، کنار و دیگر گیاهان گچ‌دوست در داخل مخزن است.
ساخت سد چمشیر با بودجه ۲۳۰ میلیون یورویی یعنی نزدیک ۷ هزار میلیارد تومان در حال نهایی شدن است و هدف از ساخت این سد با ۲.۳ میلیارد مترمکعب حجم مخزن، توسعه کشاورزی، کنترل سیلاب و بهبود کیفیت آب اعلام شده، اهدافی که با شور شدن آب مخزن در حد شعار باقی می‌ماند! نویسنده محمد جعفر درزاده