آغاز پایش وضعیت زیستگاه‌های آبی و مخاطرات گونه‌های مهاجم بیگانه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، به نقل از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست به نقل از معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان، با وجود این که چندین قرن از حضور گونه‌های مهاجم در بسیاری از مناطق میگذرد، اما نرخ حضور گونه‌های مهاجم بیگانه همچنان در حال افزایش است. از طرفی دیگر با توجه به تغییرات جهانی همچون گرمایش جهانی، ارزیابی اثر حضور این گونه‌ها در مناطق معرفی بالاخص زیستگاه‌های آبی تبدیل به یک اولویت مدیریتی برای حفاظت از تنوع زیستی شده است.

گونه‌های مهاجم بیگانه (Invasive species) بر اساس تعریف اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی، به آن دسته از گونه‌هایی گفته میشود که سبب بروز پیامد‌های منفی در بخش‌های اقتصادی، محیط زیستی، ایمنی و سلامت جامعه می‌شوند (IUCN۲۰۲۰). مطابق با تعریف کنوانسیون تنوع زیستی نیز گونه‌های بیگانه مهاجم، گونه‌های هستند که با معرفی و یا انتشار آن‌ها به خارج از زیستگاه‌های طبیعی تهدیدی برای تنوع زیستی قلمداد می‌شوند.

در راستای ارزیابی اثرات حضور گونه‌های مهاجم بیگانه گروه خزندگان و دوزیستان دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش اقدام به بررسی و شناسایی مکان‌های حضور گونه لاک پشت گوش قرمز در رودخانه‌ها و منابع آبی استان تهران کرد.

محمد رضا محمدی کارشناس خزندگان و دوزیستان گفت: سالانه چندین هزار قطعه لاک‌پشت گوش قرمز به همراه محموله ماهیان زینتی به کشور قاچاق شده و به عنوان حیوان خانگی اغلب در میان آکواریوم داران به فروش می‌رسد و خریداران پس از مدت کوتاهی که از نگهداری این لاک‌پشت‌ها خسته می‌شوند آن را در طبیعت رها می‌کنند و فاجعه از اینجا آغاز می‌شود.

به گفته این کارشناس لاک‌پشت گوش قرمز از گونه‌های مهاجم بیگانه معرفی شده از سوی گروه تخصصی گونه‌های مهاجم اتحادیه جهانی حفاظت (ISSG) است که بیش از بیست سال است ورود آن به کشور‌ها ممنوع اعلام شده است.

محمدی با اشاره به مشاهده این گونه در طی بازدید‌های میدانی صورت گرفته در زیستگاه‌های آبی شهر‌های شمالی کشور از جمله مازندران، گیلان و همچنین در رودخانه‌ها و منابع آبی استان‌های مرکزی، اصفهان، تهران و طالقان از سرعت رو به افزایش گسترش تهاجم لاک پشت گوش قرمز ابراز نگرانی کرد.

گونه لاک‌پشت گوش قرمز بومی دره می‌سی سی پی در شرق و مرکز امریکاست که در بیش از ۲۰ کشور دنیا پراکنده شده است. این گونه در دو سالگی بالغ می‌شود و هر سال می‌تواند تا سه مرتبه جفتگیری کرده و هر بار در حدود ۲۰ تخم بگذارد این سرعت بالای تکثیر قدرت تهاجمی آن را بیش از پیش نمایان می‌سازد. لاک‌پشت گوش قرمز در رقابت با دو گونه بومی ایران لاک پشت برکه‌ای خزری و اروپایی در اشغال زیستگاه‌ها و منابع تغذیه‌ای بر آن‌ها غلبه نموده و موجبات ترد و انزوا آن‌ها در شرایط حاد موجب حذف آن‌ها از طبیعت می‌شود.

این کارشناس حیات وحش بیان داشت: ایجاد سیستم شناسایی نقاط حضور گونه‌های بیگانه راه‌حلی ملموس و قابل دستیابی برای ارائه اطلاعات مورد نیاز برای کاهش سرعت تهاجم‌های جدید و کاهش تأثیرات مهاجمان ارائه می‌دهد. با اجرای برنامه‌های پیشگیری، تشخیص زودهنگام و ریشه کنی سریع می‌توان از سرعت گسترش حضور گونه‌های مهاجم بیگانه در طبیعت کاست. از این رو نیازمند تدوین برنامه ملی ارزیابی، کنترل و کاهش مخاطرات گونه‌های مهاجم بیگانه در همکاری دفاتر تخصصی معاونت محیط زیست طبیعی و مراکز دانشگاهی و پژوهشی و تدوین دستورالعمل‌ها و مقررات مربوطه در این مورد هستیم.

وی همچنین افزود: دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش قصد دارد تا با ایجاد یک استاندارد برای نظارت سیستماتیک گونه‌های مهاجم بیگانه و ردیابی تهاجمات بیولوژیکی در هماهنگ‌سازی سیستم‌های مشاهده، نظارت و کنترل در جلوگیری از آلوده شدن زیستگاه‌ها به حضور این گونه‌ها و حذف گونه‌های مهاجم آسیب رسان اقدام نماید. امید می‌رود با استقرار و اجرای این برنامه شاهد کاهش سرعت گسترش گونه‌های مهاجمی، چون لاک‌پشت گوش قرمز و لاک‌پشت لاک نرم چینی و حذف این گونه‌ها از طبیعت ایران باشیم.