عطوان: آیا زمان کوچ حماس از دوحه فرا رسیده است؟

  

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما سردبیر روزنامه رأی الیوم با اشاره به تصمیم قطر به تعطیلی دفتر جنبش حماس در دوحه و اطاعت محض دولت قطر از دستورات آمریکا نوشت: همانطور که آمریکا در افغانستان و عراق و پیش از آن در ویتنام شکست خورد در غزه، کرانه باختری، لبنان، یمن و دیگر کشور‌ها نیز شکست خواهد خورد. 

 

جنبش حماس نقش اساسی در شکست دولت جو بایدن و نامزد آن کاملا هریس و حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی آمریکا داشت نخستین اقدام دولت بایدن هم برای تنبیه حماس اعمال فشار به دولت قطر برای تعطیلی دفتر جنبش حماس در دوحه و اخراج سران آن بود. آنچه دولت بایدن را به خشم آورد، مخالفت سران حماس با فشار‌های دولت آمریکا به واسطه همپیمانان مصری و قطری آن بر این جنبش برای موافقت با آتش بس چند روزه و آزادی هفت اسیر اسرائیلی - آمریکایی بود که می‌توانست فرصت پیروزی کاملا هریس را بهبود بخشد.

عبدالباری عطوان در ستون سردبیر روزنامه الکترونیکی رأی الیوم نوشت: حرفم را از آخر شروع می‌کنم و می‌گویم: جنبش مقاومت اسلامی فلسطین حماس نقش اساسی در شکست دولت جو بایدن و نامزد آن کاملا هریس و حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی آمریکا در روز سه شنبه گذشته داشت، به همین علت این دولت شکست خورده برای انتقام جویی از جنبش حماس و پاسخ دادن به تنبیه آن تلاش کرد، تنبیهی که به طور ویژه با تحریک رأی دهندگان عرب، مسلمان و آفریقایی به رأی ندادن به نامزد‌های دموکرات صورت گرفت. نخستین اقدام دولت بایدن برای پاسخ به این تنبیه اعمال فشار روزافزون به دولت قطر برای تعطیلی دفتر جنبش حماس در دوحه و اخراج سران آن بود.

 

آنچه دولت بایدن و مشخصا آنتونی بلینکن را بعنوان مهندس سیاست خارجی آن به خشم آورد، مخالفت سران حماس با فشار‌های دولت آمریکا به واسطه همپیمانان مصری و قطری آن بر این جنبش برای موافقت با آخرین پیشنهاد آن مبنی بر موافقت با آتش بس چند روزه و آزادی هفت اسیر اسرائیلی - آمریکایی بود که می‌توانست فرصت پیروزی نامزدش یعنی کاملا هریس را بهبود بخشد، اما سران حماس با وفاداری به میراث یحیی السنوار شهید امت عرب و امت اسلامی، بر پایبند بودن بر همه شروط پیشین و تکراری در خصوص عقب نشینی کامل از غزه از جمله محور صلاح الدین (فیلادلفیا) و گذرگاه نتساریم در مرکز منطقه غزه، برقراری آتش بس کامل و دائم و بازسازی فوری غزه، پافشاری کردند. 

 

دولت قطر نمی‌تواند با این درخواست آمریکا مخالفت کند و جنبش حماس هم به دو علت به خوبی این را می‌داند: 

 

نخست: اظهارات شیخ محمد بن عبدالرحمان آل ثانی نخست وزیر و وزیر امور خارجه قطر بود که نماینده اصلی کشورش در مذاکراتی است که از ۱۳ ماه پیش آغاز شد. وی گفت: دفتر حماس به این علت در دوحه قرار دارد که اجازه مشارکت در مذاکرات داده شود و تا زمانی که این کانال ارتباطی مفید باشد اجازه خواهد داد دفتر حماس فعالیت کند و این یعنی با نابودی مذاکرات دفتر حماس بسته خواهد شد و دیگر وجود این دفتر و حضور اعضای آن در خاک قطر بی فایده خواهد بود. 

 

دوم: دولت قطر که امتیاز عضویت تقریبا کامل در پیمان ناتو را داشته و ائتلاف راهبردی بی نظیری با آمریکا دارد، نمی‌تواند این شرایط استثنائی را که هیچ کشور عربی یا اسلامی دیگری یا هیچ یک از دوستان آمریکا در بیرون از پیمان ناتو از آن برخوردار نیست، قربانی کند. علاوه بر این قطر کشور کوچکی است که پایگاه "العدید" یکی از بزرگترین پایگاه‌های آمریکا در جهان در آن قرار دارد، بنابراین نمی‌تواند نه بگوید و چوب اطاعت از آمریکا را بشکند. 

 

یاد مصاحبه احمد منصور خبرنگار الجزیره با شیخ حمد بن جاسم وزیر امور خارجه قطر در سال ۱۹۹۶ افتادم. شیخ حمد بن خلیفه در آن زمان در پی تبعید پدرش جانشین او شده بود. مهمانش درباره وجود پایگاه العدید در خاک قطر از وی سئوال کرد و اینکه دولت قطر کنترلی بر آن دارد؟ شیخ بن جاسم با صراحت تمام گفت: از چه کنترلی سخن می‌گویید؟ این پایگاه آمریکا دولت ابرقدرت جهان است، ما چه کسی باشیم که آن را کنترل کنیم؟ وی اذعان کرد قطر در این خصوص نظری ندارد. شیخ جاسم گفت: ما نمی‌دانیم در این پایگاه چه اتفاقاتی می‌افتد. این مصاحبه در آرشیو شبکه الجزیره نیز موجود است. 

 

همه اعضای دفتر سیاسی جنبش حماس که در دوحه اقامت دارند گفتند پیش بینی می‌کردند دستور اخراج آنان در هر زمانی صادر شود اعضای دفتر حماس راهبرد جامعی را برای برخورد با آن طراحی کردند آنها بزرگوارانه گفتند: نمی‌توان منکر لطف قطر شد و نباید کار به اینجا می‌کشید و درخواست ترک دوحه مطرح می‌شد. ما خودمان دوحه را ترک می‌کنیم، این یعنی بدون هیچ اختلاف و برخورد، آنها سخن خالد مشعل رهبر حماس در خارج از کشور را یادآور شدند که گفته بود: زمین خدا گسترده است. 

در پاسخ به سوال اول باید بگویم: همه اعضای دفتر سیاسی جنبش حماس که در دوحه اقامت دارند گفتند پیش بینی می‌کردند دستور اخراج آنان در هر زمانی صادر شود بویژه پس از اینکه دوحه امروز کناره گیری از نقش میانجی اصلی در دستیابی به توافقنامه آتش بس در غزه و آزادی گروگان‌ها را اعلام و به دفتر حماس در دوحه ابلاغ کرد دیگر در این راستا تلاش نمی‌کند. اعضای دفتر حماس راهبرد جامعی را برای برخورد با آن طراحی کردند، هر چند آنها تاکید کرده بودند تا به حال دولت قطر از آنها استقبال نکرده یا نخواسته است دوحه را ترک کنند. آنها بزرگوارانه گفتند: نمی‌توان منکر لطف قطر شد و نباید کار به اینجا می‌کشید و درخواست ترک دوحه مطرح می‌شد. ما خودمان دوحه را ترک می‌کنیم، این یعنی بدون هیچ اختلاف و برخورد، آنها سخن خالد مشعل رهبر حماس در خارج از کشور را یادآور شدند که گفته بود: زمین خدا گسترده است. 

 

در پاسخ به پرسش دوم باید بگویم: درباره جایگزین دوحه می‌توان گفت ۶ پایتخت و شهر مطرح است: استانبول، صنعا، تهران، الجزائر، بغداد و بیروت. 

 

با توجه به پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و دوستی وی با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، نقل مکان به استانبول شاید گزینه‌ای دشوار و پرخطر بوده و به شروط جنبش حماس بستگی داشته باشد. همین مسئله درباره بغداد هم صادق است. بیروت هم در حال حاضر با وجود تشدید جنگ نسل کشی رژیم اسرائیل در آن گزینه بعیدی به نظر می‌رسد. اما درباره ایران باید بگویم بعید می‌دانم در صورت تمایل سران حماس، ایران در میزبانی آنها تردید کند چرا که ایران همواره پشتیبان مقاومت بوده و در کنار آن ایستاده است. می‌ماند دو پایتخت دیگر یعنی الجزائر و صنعا. 

 

الجزائر همواره از فلسطینی‌های مقاوم که به آن پناه برده اند استقبال کرده است. با صرف نظر از ایدئولوژی سیاسی و نظامی آن، طرفداران جنبش فتح را در خود جمع کرده و با مبارزه دشمن سرسختش در خاک خود مخالفت کرده است. همین امر درباره گروه‌های دیگر نیز صادق است. نماینده رسمی جنبش حماس در پایتخت الجزائر از آزادی و احترام برخوردار است. عبدالمجید تبون رئیس جمهور الجزائر در کاخ صنوبر میزبان شهید اسماعیل هنیه و محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین بود و تلاش کرد آشتی ملی فلسطین را تحقق بخشد. همه دولت‌های الجزائر به سخن مرحوم هواری بومدین پایبند بوده اند که گفت: ما با فلسطین هستیم، ظالم باشد یا مظلوم. 

 

صنعا نیز نخستین پایتختی بود که رسما از سران حماس دعوت کرد هر چه سریعتر به یمن نقل مکان کنند. سید عبدالملک الحوثی در پیامی خطاب به آنها گفت: به میان مردم خود در یمن بیایید، در هر لحظه‌ای بی آنکه پشت در بمانید و بدون هیچ مانعی و محدودیتی به جهاد ادامه دهید. 

 

وزنه اصلی حماس در داخل فلسطین است و شهادت فرمانده السنوار در حماسه مقاومت قهرمانانه و پایداری رزمندگان قهرمان آن طی بیش از ۱۳ ماه و وارد آوردن تلفات سنگین به دشمن که برجسته‌ترین آن فرو ریختن شوکت و رسوایی افسانه ارتش و برتری دستگاه‌های اطلاعاتی اش بود، همه و همه نشان می‌دهد تعطیلی دفتر حماس در قطر تاثیرات ناچیزی خواهد داشت و شاید هم نتایج معکوسی داشته باشد. 

 

خروج اعضای رهبری خارجی جنبش حماس از دوحه اتفاقی است که تبعات سنگینی برای دولت قطر و آمریکا خواهد داشت. دولت قطر از شبکه الجزیره خود برگه سیاسی و پوشش دهی ملی را که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، خواهد گرفت، شبکه‌ای که نقش سیاسی و دیپلماتیک در عرصه عربی و اسلامی به آن داده بود. به همین علت همانطور که اسرائیل و آمریکا از ترور سید حسن نصرالله و همراهانش بشدت پشیمان شدند، به همان اندازه از ترور شهید السنوار و اخراج رهبران حماس از دوحه پشیمان خواهد شد. 

 

فرماندهان یا بازوی محور مقاومت بستری مهربان برای جنبش حماس و همه گروه‌های مقاوم فلسطینی و عربی خواهد بود. رویارویی بزرگ بسیار نزدیک است و همانطور که آمریکا در افغانستان و عراق و پیش از آن در ویتنام شکست خورد در غزه، کرانه باختری، لبنان، یمن و ... نیز شکست خواهد خورد. گذر زمان همه چیز را به ما نشان خواهد داد.