• شهروند خبرنگار
  • شهروند خبرنگار آرشیو
امروز: -
  • صفحه نخست
  • سیاسی
  • اقتصادی
  • اجتماعی
  • علمی و فرهنگی
  • استانها
  • بین الملل
  • ورزشی
  • عکس
  • فیلم
  • وبگردی
  • شهروندخبرنگار
  • رویداد
پخش زنده
امروز: -
پخش زنده
نسخه اصلی
کد خبر: ۵۵۰۶۰۴۴
تاریخ انتشار: ۰۷ تير ۱۴۰۴ - ۱۲:۲۹
کهگیلویه و بویراحمد » اجتماعی

سنج و دمام محرم آیینی از سنت ها در گچساران

آیین‌های عزاداری ماه محرم در گچساران با اجرای سنتی «سنج و دمام» حال و هوایی متفاوت به خود می‌گیرد.

سنج و دمام محرم آیینی از سنت ها در گچساران
به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای کهگیلویه و بویراحمد، عزاداری ماه محرم تنها آیینی است که هیچ گاه کهنه نمی شود و تاریخ مصرف هم ندارد.
مردم در جای جای استان با آداب‌ورسوم و ویژگی‌های قومی خود در این ماه عزاداری می‌کنند، اما یکی از منحصربه‌فردترین این عزاداری‌ها در مناطق جنوبی ایران، عزاداری گچسارانی‌ها است.
سنت‌های عزاداری در گچساران گوناگون است و یکی از جالب‌ترین این مراسم‌ها، سنت سنج و دمام‌زنی در این شهرستان است.
سنج و دمام‌زنی در گچساران، نماینده یک‌صدای تاریخی است؛ صدایی که از کوچه‌های جنوب برمی‌خیزد، اما در گوش همه شیعیان جهان می‌پیچد؛ صدای زنگی که هرساله با آغاز محرم، قلب تاریخ را دوباره به تپش وا‌می‌دارد.
این آیین، همان‌قدر که سنت است، مسئولیت نیز هست؛ مسئولیت زنده نگه‌داشتن پیام عاشورا در متن زندگی امروز.
سازهای دمام زنی
آیین دمام‌زنی در گچساران، مراسمی قدیمی است که در آن از ساز‌های دمام، سنج، اشکون، غمبر و بوق استفاده می‌شود.
سنج و دمام، دو وسیله‌ای که همگان آنها را به‌عنوان مهم‌ترین علامت محرم و عزاداری در این شهرستان می‌دانند، ابزاری هستند که شاید تاریخچه ورود آنها به هیات‌های عزاداری مردمان این دیار فاصله فراوانی با چند دهه اخیر نداشته باشد؛ اما اکنون تبدیل به علامت آغاز محرم و شروع عزاداری در هیات‌ها شده‌اند.
دمام وسیله ای برای دعوت مردم برای شرکت در عزاداری مام محرم
در این آیین، برای جمع‌کردن عزاداران و سینه‌زنان، بعد از ذکر، روضه و زیارت‌نامه و پیش از آغاز سینه‌زنی، مراسم سنج و دمام از دیرباز تاکنون اجرا می‌شود. به‌طوری‌که هنگام نواختن سنج و دمام، در روحیه فرد شنونده حس عجیبی ایجاد می‌شود.
معمولاً هر هیأت سینه‌زنی، تعدادی دمام داشته که در مراسم عزاداری به کار بسته می‌شود.
سنج و دمام محرم آیینی از سنت ها در گچساران
ساز‌هایی از دل شور و سوگ
سنج، متشکل از دو کفه فلزی (عموماً از جنس فلز برنج) است که با برخورد آنها به یکدیگر، صدای خاص و نافذی تولید می‌کند.
 این ساز در ابعاد گوناگونی ساخته و مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما سنجی که در مناطق جنوبی مورد استفاده قرار می‌گیرد، کوچک‌تر و به‌قاعده کف دست، یا شاید هم کمی بزرگ‌تر از آن باشد.
سنج و دمام روایت شور محرم در گچساران
دمام نیز سازی کوبه‌ای است.
البته اطلاق این نام به این نوع ساز، تنها مختص مناطق جنوبی ایران است؛ چیزی شبیه به طبل یا دُهُل.
این ساز شامل یک بدنه استوانه‌ای است که در دو طرف آن، پوست حیوان کشیده شده و با استفاده از چوبی بر آن نواخته می‌شود.
صدای برخاسته از آن، حاصل ارتعاش پوست کشیده شده بر دو سوی دمام است.
نوازنده با چوب به یک‌طرف (بی‌نشان) می‌نوازد که صدایی بم دارد و با دست دیگر بر سوی دیگر (نشان‌دار) که صدایی زیر دارد، ضربه می‌زند.
تاریخچه آیین دمام‌زنی در گچساران
سنج و دمام‌زنی، مراسمی سنتی است که در ماه محرم و ایام عزاداری سرور و سالار شهیدان اباعبدالله‌الحسین علیه‌السلام، از گذشته تا حال، در هیئت‌های سینه‌زنی گچسارانی‌ها اجرا می‌شده است.
سنج و دمام محرم آیینی از سنت ها در گچساران
با آغاز جنگ تحمیلی و مهاجرت عده کثیری از هم‌وطنان آبادانی به گچساران، به‌نوعی پای این آیین قدیمی به این شهرستان نیز باز شد.
از آن زمان تاکنون، هرساله در ماه محرم، شاهد برگزاری این نوع مراسم در گچساران هستیم.
در مراسم دمام‌زنی، تعدادی دمام می‌زنند و تعدادی با در دست داشتن سنج و بوق، دمام‌زنان را همراهی می‌کنند.
دمام‌زنی از دوران گذشته تاکنون، علاوه بر مراسم سینه‌زنی ایام محرم، برای باخبر کردن مردم از ماه‌های محرم و صفر و نیز دعوت آنها به روضه‌ها و مراسم‌های عزاداری اباعبدالله علیه‌السلام، به‌ویژه در نواحی جنوب غربی تا جنوب شرقی ایران، از گذشته دور رایج بوده است.
ترکیب نواخته شدن سنج و دمام، از دیرباز در مناطق جنوبی ایران که البته قدمتی چند صد ساله دارد، در مراسم سوگواری مذهبی، به‌ویژه ایام محرم و صفر، متداول بوده است. این ترکیب، نوایی خاص و سوزناک ایجاد می‌کند که مراسم‌های عزاداری را منحصر‌به‌فرد می‌سازد.
صف‌آرایی برای روایت حماسه
تعداد دمام‌زنان در گچساران متفاوت است؛ گاهی از ۷ نفر شروع می‌شود و تا دو برابر این عدد و حتی بیشتر نیز می‌رسد.
این تعداد، بسته به توان و بضاعت حسینیه و دمام‌زنان متفاوت است.
در این آیین، یک نفر به‌عنوان اشکون (دمام‌زن حرفه‌ای) در مرکز صف دمام‌زنان قرار می‌گیرد. دو نفر در سمت راست و چپ او، نقش غمبر را ایفا می‌کنند و باقی با آهنگی موزون همراه می‌شوند.
سنج‌زنان نیز در میان دمام‌زنان جای می‌گیرند و با هم‌نوایی مشخص، صدای سنج و دمام را به گوش و دل‌های عزاداران حسینی می‌رسانند.
در گچساران، شروع دمام‌زنی با نواختن بوق یا همان شیپور مخصوص است و پس از لحظاتی که از نواختن سنج و دمام گذشت، بوق دوباره نواخته می‌شود.
این روند تا پایان مراسم، با همین نظم ادامه دارد.
مدت‌زمان آیین دمام‌زنی چیزی حدود ۲۰ تا ۴۰ دقیقه است؛ اما در پاره‌ای موارد مانند شب و ظهر عاشورا، این آیین چندین ساعت به طول می‌انجامد و با دسته‌های عزاداری در خیابان‌های اصلی شهر تا گلزار مطهر شهدا ادامه می‌یابد.
 
 
 
بازدید از صفحه اول
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
گزارش خطا
Bookmark and Share
X Share
Telegram Google Plus Linkdin
ایتا سروش
عضویت در خبرنامه
نظر شما
آخرین اخبار
بهره برداری دو توقفگاه ناوگان باری با ظرفیت ۷۰۰ خودرو سنگین در مشهد
مدیریت رهبری در مقابله با تجاوز دشمن بی‌نظیر بود
اعلام آمادگی داوطلبان همکاری با ستاد مردمی جنگ جامعه پزشکی
پایش بیش از ۳۲ هزار کیلومتر از اراضی باغی و زراعی در آذربایجان غربی
عارف: کشور در زمینه هوش مصنوعی تسلط و اشراف دارد
ساخت دستگاه تصفیه هوای هوشمند کم مصرف در یک شرکت دانش بنیان در ارومیه
عضویت رایگان کودکان و نوجوانان در مراکز کانون پرورش فکری
هم صدایی شاعران با ایران
کشاورزان از آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی خودداری کنند
پیش‌بینی ادامه وزش باد شدید در بوشهر
پویش‌هایی برای دعوت به کتاب خوانی
اردوی آماه سازی تیم ملی کشتی فرنگی جوانان در اردبیل
تردد بیش از ۵ میلیون خودرو در جاده‌های خراسان شمالی
۱۱۶ اتوبوس برقی جدید به ناوگان پایتخت افزوده می‌شود
اختصاص ۴ همت برای اتمام کریدور شمال غرب به جنوب غرب
بیرق امام حسین (ع) پرچم آزادگی وسربلندی اقوام گلستان
دعوت از عزاداران حسینی برای حفاظت از محیط زیست وطن
طبخ و توزیع ۵ هزار پرس غذای نذری بین عزاداران حسینی در فهرج
دکل‌های مخابراتی در طول جنگ تحمیلی اسرائیل آسیبی ندید
احداث ۲ مرکز جامع سلامت در آذربایجان‌غربی
  • پربازدیدها
  • پر بحث ترین ها
واکنش به انتشار تصویر موهن از پیامبر در نشریه لمان ترکیه
ساخت نیروگاه‌های تولید پراکنده در بیش از ۱۰۰۰ نقطه کشور
کالابرگ الکترونیک به هفت دهک پرداخت می‌شود
شکست پروژه جنگ ۱۲ روزه علیه ایران
پاسخ قاطع ایران مانع تحقق اهداف آمریکا شد
آغاز ساخت نخستین نیروگاه خورشیدی پتروپارس
شرایط مالیات صفر اعلام شد
صهیونیست‌ها ابعاد ضربه بزرگی را که خورده‌اند، پنهان می‌کنند
قدرت موشکی برای پاسخ به صهیونیست‌ها در وضع عالی است
ایران به تقویت رشته‌های حساس علمی ادامه خواهد داد
بازدید پزشکیان از مناطق آسیب‌دیده از تهاجم رژیم صهیونی
هم‌گرایی و تعامل عامل پایداری تولید در صنعت پتروشیمی
دو هزار میلیارد تومان خسارت صنعت برق ناشی از جنگ ۱۲ روزه
برگزاری نوبت دوم کنکور ۱۴۰۴ در روز‌های ۲۶ و ۲۷ تیر
بازسازی مناطق آسیب‌دیده از اولویت‌های وزارت راه است
صدراعظم آلمان: هراسی از جنگ با روسیه ندارم  (۳ نظر)
یاوه‌گویی ترامپ نتیجه شکست سنگین در برابر ایران است  (۱ نظر)
برانکو: ایران به جرات یکی از امن‌ترین کشور‌های جهان است  (۱ نظر)
عراقچی: ایران با واژه تسلیم بیگانه است  (۱ نظر)
دستگیری عامل خرابکاری در بندرانزلی  (۱ نظر)
گروسی: ایران سلاح هسته‌ای ندارد  (۱ نظر)
۱۸۹ هزار خانوار مشمول دریافت مرحله سوم کالابرگ الکترونیکی  (۱ نظر)