• شهروند خبرنگار
  • شهروند خبرنگار آرشیو
امروز: -
  • صفحه نخست
  • سیاسی
  • اقتصادی
  • اجتماعی
  • علمی و فرهنگی
  • استانها
  • بین الملل
  • ورزشی
  • عکس
  • فیلم
  • وبگردی
  • شهروندخبرنگار
  • رویداد
پخش زنده
امروز: -
پخش زنده
نسخه اصلی
کد خبر: ۵۵۱۵۱۲۳
تاریخ انتشار: ۲۰ تير ۱۴۰۴ - ۱۶:۲۴
علمی و فرهنگی » میراث فرهنگی،گردشگری ،صنایع دستی

تاریخچه حجاب در ایران از زمان باستان

فردا ۲۱ تیر به مناسبت کشتار مردم در مسجد گوهرشاد بدست عمال پهلوی به عنوان روز حجاب و عفاف نامیده شده است. حجاب و پوشش، یکی از مهم‌ترین نمود‌های فرهنگی و اجتماعی جوامع انسانی است که در طول تاریخ شکل‌های مختلفی به خود گرفته است.

به گزارش خبرگزاری صداوسیما،  در ایران، این موضوع سابقه‌ای دیرینه دارد و می‌توان ردپای آن را از دوره‌های پیش از اسلام تا دوران معاصر پی گرفت. بررسی تاریخی حجاب در ایران نه‌تنها نگاهی به پوشش زنان، بلکه دریچه‌ای برای فهم تحولات فرهنگی، مذهبی و سیاسی این سرزمین است.

حجاب در ایران باستان

شواهد باستان‌شناختی، متون تاریخی و نگاره‌های برجای‌مانده نشان می‌دهد که حجاب یا پوشش سر و بدن در ایران باستان، به‌ویژه در میان زنان اشراف و طبقات بالا، امری رایج بوده است. در دوره ایلام و ماد، برخی نقوش برجسته زنان را با پوشش کامل سر و بدن نشان می‌دهند.

تاریخچه حجاب در ایران از زمان باستان

در دوره هخامنشی (۵۵۰ تا ۳۳۰ ق.م)، هرچند زنان کمتر در نقش‌های رسمی و عمومی ظاهر می‌شدند، اما متون تاریخی و الواح به دست آمده از تخت‌جمشید حاکی از مشارکت فعال زنان در فعالیت‌های اقتصادی است. نقش‌برجسته‌های هخامنشی بیشتر مردان را نشان می‌دهند، اما منابع یونانی مانند نوشته‌های هرودوت، اشاره می‌کنند که زنان پارسی دارای پوشش محافظه‌کارانه‌ای بوده‌اند و خارج از خانه بدون روبند ظاهر نمی‌شدند.

در دوره اشکانی و ساسانی، شواهد بیشتری از پوشش محافظه‌کارانه زنان در دست است. پوشش زنان ساسانی شامل پوشیدن روپوش، شلوار و نقاب یا روسری بود. در بسیاری از تصاویر دوره ساسانی، زنان با پوشش سر و اندام دیده می‌شوند. دین زرتشت به‌طور مستقیم به موضوع حجاب اشاره نمی‌کند، اما بر «پاکی» و «عفت» تاکید دارد که ممکن است بر نوع پوشش تأثیر گذاشته باشد.

تاریخچه حجاب در ایران از زمان باستانتاریخچه حجاب در ایران از زمان باستان

 

کتاب «تاریخ تمدن» نوشته‌ی ویل دورانت یکی از معتبرترین منابع در زمینه‌ی بررسی تاریخ فرهنگ‌ها و جوامع انسانی است. او در جلدهای مختلف این مجموعه، به شکل مشروح درباره‌ی تمدن‌های کهن، از جمله ایران باستان، سخن گفته است. در رابطه با حجاب و پوشش زنان در ایران پیش از اسلام، مطالبی وجود دارد که می‌توان آن را به‌عنوان مستند تاریخی در گزارش شما به‌کار برد. در ادامه، بخش‌هایی مستند از این کتاب و ارجاعات مرتبط را آورده‌ام:

۱. حجاب در ایران باستان به روایت ویل دورانت

در جلد نخست مجموعه‌ی "تاریخ تمدن" (با عنوان «مشرق‌زمین گاهواره تمدن» – The Story of Civilization: Our Oriental Heritage)، ویل دورانت هنگام بررسی ایران و تمدن‌های شرقی می‌نویسد:

«در ایران، زنان طبقات بالای اجتماع به ندرت در انظار عمومی ظاهر می‌شدند، و در صورت لزوم با نوعی پوشش مخصوص (روبند) از دید مردان دور نگه داشته می‌شدند.»

(ویل دورانت، تاریخ تمدن، جلد اول: مشرق‌زمین گاهواره تمدن، ترجمه‌ی ابوالقاسم پاینده، ص ۴۳۹)

۲. پوشش زن در ایران ساسانی

ویل دورانت در بخش مربوط به ساسانیان به این نکته اشاره می‌کند:

«در دوره ساسانی، خانواده و نقش زن در جامعه، تابع آموزه‌های دینی زرتشتی بود. هرچند زرتشت درباره حجاب صراحتی ندارد، اما عرف جامعه حاکم بود و زنان شریف و اصیل، پوشش خاص داشتند و در میان جمع بدون روبند ظاهر نمی‌شدند.»

(تاریخ تمدن، جلد سوم: قیصر و مسیح، ص ۴۷۶)

۳. حجاب در اسلام و تأثیر آن بر ایران

در جلد پنجم "تاریخ تمدن" (فرزندان اسلام)، دورانت درباره ظهور اسلام و گسترش آن در ایران چنین می‌نویسد:

«اسلام با خود مجموعه‌ای از قواعد دینی و اجتماعی آورد که تأثیر عمیقی بر فرهنگ سرزمین‌های فتح‌شده از جمله ایران گذاشت. یکی از این تحولات در حوزه پوشش زنان بود. زنان مسلمان موظف به رعایت حجاب بودند و این دستور به تدریج بر جوامع بومی نیز تأثیر گذاشت.»

(تاریخ تمدن، جلد پنجم: فرزندان اسلام، ترجمه‌ی ابوالقاسم پاینده، ص ۲۵۷)

پس از اسلام: تداوم و تغییر

ورود اسلام به ایران در قرن هفتم میلادی، پوشش زنان را به یکی از آموزه‌های دینی و شرعی تبدیل کرد. بر اساس تعالیم اسلامی، پوشش زن باید تمام بدن به‌جز صورت و دست‌ها را بپوشاند. این آموزه‌ها به‌ویژه در دوره عباسیان و پس از آن در ایران اسلامی رواج یافت.

در دوران صفوی (۱۵۰۱–۱۷۳۶ م) که تشیع به‌عنوان مذهب رسمی ایران تثبیت شد، حجاب به یکی از جلوه‌های دینداری عمومی تبدیل گردید. اسناد تاریخی نشان می‌دهند که زنان در این دوران معمولاً از چادر، روبند یا نقاب استفاده می‌کردند.

در دوره قاجار (۱۷۸۹–۱۹۲۵)، حجاب بخشی از هویت زنانه بود و حضور زنان در اجتماع محدود به مکان‌های خاص بود. تصاویر و سفرنامه‌های آن دوره نشان می‌دهد که چادر سیاه یا رنگی و نقاب در بین زنان رایج بوده است.

دوران پهلوی: کشف حجاب تا بازگشت دوباره

در دوران رضاشاه پهلوی، به دنبال سیاست‌های مدرنیزاسیون و غرب‌گرایی، حجاب به‌عنوان نمادی از «عقب‌ماندگی» معرفی شد. در سال ۱۳۱۴، با تصویب قانون کشف حجاب، پوشش سنتی زنان به‌صورت رسمی ممنوع شد و زنان موظف به ظاهر شدن بدون حجاب در اماکن عمومی شدند. این اقدام، با مقاومت شدید بسیاری از اقشار مذهبی روبه‌رو شد.

مردم در صحن مسجد و اطراف ان تجمع و تحصن کردند در نهایت در شنبه ۲۱ تیر ۱۳۱۴ش (۱۱ ربیع‌الثانی ۱۳۵۴ق) عمال پهلوی معترضین رادر مسجد گوهرشاد هدف گلوله قراردادند دراین واقعه خونین  ۱۶۷۰ و یا به نقلی ۱۷۵۰ نفر به شهادت رسیدند.

حجاب در ایران تاریخی هزاران‌ساله دارد که با فرهنگ، مذهب و سیاست در هم آمیخته است. از پوشش زنان اشراف در دوران هخامنشی تا قانون حجاب اجباری پس از انقلاب اسلامی، هر دوره بازتابی از تحولات اجتماعی و سیاسی کشور بوده است. امروز نیز، حجاب نه‌فقط یک پوشش، بلکه بخشی از گفتمان عمومی، هویت‌سازی و تعامل میان سنت و مدرنیته در جامعه ایران است.

 

بازدید از صفحه اول
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
گزارش خطا
Bookmark and Share
X Share
Telegram Google Plus Linkdin
ایتا سروش
عضویت در خبرنامه
نظر شما
آخرین اخبار
گرامیداشت شهدای اقتدار در نقاط مختلف استان یزد
کتابسرا ؛ خبرهایی از دنیای کتاب در استان سمنان
درگذشت مادر سردار شهید شیدایی در بردسکن
بازار مهاباد، لبریز از طراوت تابستان
حرکت نمادین کاروان اسرای کربلا در فسا برگزار شد
پدیده‌ای بکر در دل طبیعت سیستان و بلوچستان
وحدت و انسجام ملی
راهپیمایی زینبیون تمدن ساز در میبد
مکیدن محل گزش مار و عقرب ممنوع
پویشی به بلندای نخل در شمال استان سیستان و بلوچستان
ایران همیشه ایران می‌ماند؛ با اتحاد و شجاعت مردمش
نیویورک تایمز: نتانیاهو جنگ غزه را برای منافع شخصی ادامه داد
سرلشکر موسوی: روحیه نیرو‌های مسلح عالی است
حکمفرمایی خورشید در آسمان ایلام
ادامه روند بازگشت اتباع افغانستانی از سیستان وبلوچستان به کشورشان
۲۵ تیر؛ آغاز پیش‌فروش بلیت پرواز‌های اربعین
یادواره شهدای محله خیر آباد یزد
اجتماع زینبیون در بویین میاندشت
حضور بانوی ورزشکار کردستانی در اردوی آمادگی تیم ملی تکواندو ناشنوایان و کم شنوایان 
انتشار ۴۸۰ عنوان کتاب در مرکز فقهی ائمه اطهار
  • پربازدیدها
  • پر بحث ترین ها
سفیر کره شمالی: در صورت نقض آتش‌بس، در کنار ایران هستیم
اصفهان در وضعیت خطرناک آلودگی هوا
دروغ مدیر کل آژانس؛ بهانه تجاوز به ایران
خروج اتباع افغانستانی غیرمجاز از مرز دوغارون
خون پاک شهدا، شکست را به دشمن تحمیل کرد
سفر سخنگوی دولت به بوسنی و انتقال پیام پزشکیان
تکرار تجاوز به کشور با پاسخی پشیمان‌کننده‌تر مواجه خواهد شد
تیم فوتبال استقلال راهی ترکیه می‌شود
پاری‌سن‌ژرمن حریف چلسی در دیدار پایانی شد
قالیباف: انسجام ملی مهم‌ترین دستاورد جنگ بود
امکان نصب پنل‌های خورشیدی ۵ کیلوواتی برای مجتمع‌های مسکونی
عارف: فرمانده کل قوا، محور مدیریت جنگ ۱۲ روزه بود
رئیس مجلس از ابعاد جنگ تحمیلی ۱۲ روزه و نقش رهبر انقلاب می‌گوید
معارفه وحید هاشمیان در جمع سرخپوشان
انفجار گاز در برج پامچال چیتگر با هفت مصدوم
فعالیت پدافند هوایی تبریز برای انهدام ریزپرنده ها  (۴ نظر)
ترامپ ادعا کرد: زمان مذاکرات بعدی با ایران مشخص شده است  (۴ نظر)
اعتماد به روند گفت‌وگو، شرط بازگشت به مذاکره  (۳ نظر)
اغلب جاسوسان رژیم صهیونیستی با کمک مردم شناسایی شدند  (۳ نظر)
کاهش بیش از ۵۱ هزار واحدی شاخص بورس  (۲ نظر)
عیادت نماینده ولی فقیه در گیلان از جانشین پلیس راه رشت - لاهیجان  (۲ نظر)
آمریکا بداند تنها راه صلح پایدار گفت‌وگوی محترمانه است  (۲ نظر)
سفیر کره شمالی: در صورت نقض آتش‌بس، در کنار ایران هستیم  (۱ نظر)
ساماندهی خوبی برای خروج اتباع انجام شده است  (۱ نظر)
شبکه تروریستی اینترنشنال به طور کامل هک شد  (۱ نظر)
ضربه کاری نیرو‌های مسلح منجر به درخواست آتش بس شد  (۱ نظر)
معابر شهر به نام‌ «شهدای اقتدار» مزین شد  (۱ نظر)
اسرائیل باید به حضور در سرزمین‌های اشغالی پایان دهد  (۱ نظر)
تولید ۲۹۵ فراورده حیاتی با کمک بافت پیوندی  (۱ نظر)
انفجار گاز در برج پامچال چیتگر با هفت مصدوم  (۱ نظر)