میدان میوه و تره بار و صنایع تبدیلی ؛ حلقه مفقوده باغداری در کهگیلویه و بویراحمد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای کهگیلویه و بویراحمد، این استان با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومتر مربع ، در امتداد رشته کوه‌های زاگرس قرار دارد که از شمال به چهارمحال و بختیاری ، از غرب به خوزستان ، از جنوب به بوشهر و از شرق به فارس و اصفهان محدود می‌شود. 

جمعیت کهگیلویه و بویراحمد بر پایه سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵ برابر با ۷۱۳ هزار و ۵۲ نفر و مساحت آن حدود یک درصد از مساحت کل کشور را در برمی‌گیرد.

این استان که نیمی از مساحت آن را جنگل پوشانده است ، ۱۰ درصد روان آب‌های کشور و ۲ هزار گونه گیاهی را در خود جای داده است. 

 

 آب و هوای مساعد و خاک حاصلخیز و برخورداری از دو نوع آب و هوای سردسیری و گرمسیری باعث شده است تا کهگیلویه و بویراحمد به عنوان یکی از قطب‌های تولید محصولات کشاورزی و باغی در کشور باشد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی و باغی جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد می‌گوید: ۲۷۰ هزار هکتار زمین کشاورزی در این استان وجود دارد که ۱۶۰ هزار هکتار آن زراعی و بقیه باغی است.

شهرام عسکری با بیان اینکه سالیانه حدود یک میلیون تن انواع میوه و غلات در استان برداشت می‌شود افزود: گندم و میوه‌های هسته دار تابستانی، مرکبات، انگور، گردو و محصولات دامی از مهمترین تولیدات کشاورزی در استان کهگیلویه و بویراحمد است.

 

هرچند استان کهگیلویه و بویراحمد در زمینه برخی از محصولات زراعی جایگاه درخور توجهی در میان سایر استان‌ها ندارد، اما در زمینه تولید محصول گردو، سیب، مرکبات و انگور جزء ۱۰ استان اول کشور محسوب می‌شود. 

رئیس سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد گفت: این استان بیش از ۷ هزار هکتار باغ گردوی بارور دارد که از این میزان سالانه بیش از ۱۷ هزار تن محصول برداشت می‌شود.

رضا فرازی افزود: از ۶ هزار و ۲۰۰ هکتار باغ سیب در استان کهگیلویه و بویراحمد نیز سالیانه بیش از ۱۳۰ هزار تن محصول برداشت می‌شود.

وی با بیان اینکه در زمینه مرکبات نیز از هشت هزار هکتار باغ ، سالانه بیش از ۱۰۰ هزار تن پرتقال ، نارنگی و لیمو ترش برداشت می‌شود اضافه کرد: بیش از ۳۶ هزار تن انگور یاقوتی، عسگری، سیاه، ریش‌بابا، رجبی و رطبی نیز در این استان تولید و روانه بازار می‌شود.

 

 ضعف زیرساخت‌ها ، چالش اصلی فراروی محصولات باغی 

هرچند استان کهگیلویه و بویراحمد در زمینه برخی از محصولات باغی جایگاه مناسبی در کشور دارد، اما ضعف برخی از زیرساخت‌ها ، موجب متضرر شدن باغداران و جولان دلالان و واسطه گران در استان شده است.

عمده این زیرساخت‌ها میدان میوه و تره بار و صنایع تبدیلی و فرآوری است که نبود آنها در استان کهگیلویه و بویراحمد به عمده‌ترین چالش‌های فراروی توسعه کشاورزی تبدیل شده است.

در سایه نبود این زیر ساخت‌ها ، علاوه بر باغداران ، دود آن نیز به چشم مصرف کنندگان می‌رود.

 

نبود میدان میوه و تره بار در استان کهگیلویه و بویراحمد، اصلی‌ترین مشکل فراروی باغداران استان است، مشکلی که موجب شده پای واسطه گران و دلالان به باغات استان باز شود و حاصل دسترنج باغداران را به هر قیمتی که دوست دارند بخرند.

اسماء باقری کارشناس کشاورزی و محصولات باغی می‌گوید: نبود میدان میوه و تره بار در استان کهگیلویه و بویراحمد موجب کاهش قدرت چانه‌زنی کشاورز و افزایش خام‌فروشی می‌شود.

وی با بیان اینکه در نبود یک بستر شفاف و رقابتی (میدان میوه و تره‌بار)، واسطه‌های متعددی وارد زنجیره خرید و فروش می‌شوند اضافه کرد: هر واسطه سودی را به قیمت نهایی اضافه می‌کند که باعث کاهش شدید قیمت دریافتی کشاورز و در نتیجه، افزایش تمایل به خام‌فروشی می‌شود.

احمد علی دهقان باغدار سی سختی هم می‌گوید: به علت نبود میدان میوه وتره بار مجبوریم میوه تولیدی خود را در محل تولید به واسطه گران و دلالان بفروشیم بدون اینکه از قیمت واقعی بازار آگاه باشیم.

بهمن رویدل دیگر باغدار سی سختی هم که نسبت که به این موضوع معترض است می‌گوید: نبود میدان میوه وتره بار در استان موجب شده تا محصولات کشاورزی به جای انتقال مستقیم به یک مرکز استاندارد، باید به صورت پراکنده و با وسایل نقلیه غیر تخصصی به دلالان متعدد فروخته شوند که این امر باعث آسیب دیدن محصول می‌شود.

سرافراز عالی فر از شهروندان یاسوجی هم که نسبت به این موضوع گلایه‌مند است می‌گوید: به علت نبود میدان میوه و تره بار درکهگیلویه و بویراحمد، اغلب میوه‌های تولیدی این استان به شیراز، اصفهان و اهواز صادر می‌شود و سپس با افزایش قیمت چند برابری به خود یاسوج برمی گردد و من به عنوان مصرف کننده مجبورم میوه تولیدی شهر خودم را با قیمت چند برابری خریداری کنم.

 محمد پرواز از میوه فروشان شهر یاسوج هم که میوه‌های مغازه خود را از میدان میوه و تره بار شیراز خریداری می‌کند می‌گوید: در صورت وجود میدان میوه و تره بار در یاسوج، قیمت میوه در این شهر ۱۵ تا ۳۰ درصد کاهش پیدا می‌کند و میوه نیز افت نخواهد داشت.

یک کارشناس اقتصاد می‌گوید: راه اندازی میدان میوه و تره بار مناسب موجب کارآفرینی و عرضه میوه با کیفیت‌تر برای مصرف کنندگان می‌شود.

باقر فتحی اضافه می‌کند: یکی از دلایل گرانی میوه در این شهر اضافه کردن هزینه‌های سوخت و ایاب و ذهاب فروشندگان میوه به شهر‌های همجوار است که باید به نوعی هزینه‌های سفر خود را با فروش میوه به مصرف کنندگان جبران کنند.

وی می‌گوید: نبود میدان میوه و تره بار و گرانی میوه در صنف‌های میوه فروشی، فرصتی برای جولان وانت‌های میوه فروش و دوره گرد در سطح شهر و روستا‌های این استان است که خود به نوعی معضلات فراوانی همانند ترافیک، اختلال در معابر شهری و سایر مشکلات را ایجاد می‌کند.

هرچند در سال ۱۴۰۰ در مقطعی کوتاه ، یک میدان میوه و تره‌بار با تلاش بخش خصوصی در یاسوج راه‌اندازی شد، اما به دلیلی که سرمایه گذار آن را عدم همکاری و حمایت مسئولان خواند، دوباره تعطیل شد.

 در تازه‌ترین خبر‌ها ، یدالله رحمانی ، استاندار کهگیلویه و بویراحمد، ضمن تاکید بر اهمیت راه‌اندازی مجدد میدان میوه و تره‌بار یاسوج برای تحقق این مهم قول همکاری داده است، اما سؤال اینجاست که آیا مدیران اقتصادی استان می‌توانند به این سخنان استاندار جامه عمل بپوشانند و آیا مسئولان مربوطه قادر به ایجاد زیرساخت‌های لازم برای بهره‌برداری از این میدان خواهند بود؟

 

 صنایع تبدیلی کشاورزی به صنعتی گفته می‌شود که به ما کمک می‌کند تا با تبدیل محصولات کشاورزی به یک محصول جدید، آنها را به بازار عرضه کنیم و شامل سه زیر شاخه اصلی فراوری، بسته بندی و ذخیره سازی می‌شود.

انواع میوه خشک، مربا، لواشک، کمپوت، آلوچه، کنسانتره، پوره و انواع نوشیدنی نمونه‌هایی از محصولاتی است که می‌توان آن را در صنایع تبدیلی فرآوری و تولید کرد.

همانطور که پیش‌تر اشاره شد سیب، انگور، گردو و مرکبات بخش زیادی از محصول باغی کهگیلویه و بویراحمد را به خود اختصاص می‌دهد.

این ظرفیت‌های باغی در کهگیلویه و بویراحمد در حالی به وفور دیده می‌شود که تاکنون توجه چندانی به صنایع تبدیلی در استان نشده و همین خلاء موجب شده است تا این محصولات بدون فرآوری لازم به صورت فله‌ای به بازار عرضه شود.

مدیرکل تعاون روستایی کهگیلویه و بویراحمد می‌گوید: نبود صنایع تبدیلی و فرآوری در استان موجب می‌شود، عمده محصولات باغی با قیمت ارزان به استان‌ها یا کشور‌های دیگر صادر و آنجا به اسم خودشان فرآوری شود.

علی بخش شجاعی افزود: ایجاد صنایع تبدیلی در استان می‌تواند ارزش افزوده فراوانی به همراه داشته باشد و مانع از خام فروشی محصولات کشاورزی شود و از طرف دیگر می‌تواند برای صد‌ها نفر اشتغال‌زایی کند.

محمد علی منصورخانی از باغداران منطقه کاکان شهرستان بویراحمد هم ضمن انتقاد از بی توجهی به راه اندازی صنایع تبدیلی و فرآوری می‌گوید: اگر در این شهرستان چندین واحد فرآوری آب میوه و یا کنسانتره وجود داشته باشد، سیب درجه دو و سه خود را دور ریز نمی‌کنم.

وی اضافه کرد: همین عامل باعث شده بخش عمده‌ای از محصولات تولیدی کشاورزی استان به ویژه سیب، توسط دلالان و واسطه‌ها با قیمت اندک از کشاورزان خریداری و به خارج از استان حمل و توزیع شود.

علی مصلحی دیگر باغدار کاکانی هم می‌گوید: نبود صنایع تبدیلی، تکمیلی و بسته‌بندی مناسب در کنار مراکز تولید سبب شده است تا امکان بهره گیری از همه ظرفیت‌های خدادادی در این بخش فراهم نبوده 

و بسیاری از تولیدکنندگان از انگیزه کافی برای ادامه تولید و عرضه برخی محصولات کشاورزی برخوردار نباشند.

علی داورپناه کارشناس جهاد کشاورزی هم معتقد است، در صورت بی توجهی برای ساخت صنایع تبدیلی سالانه بیش از نیمی از محصولات زراعی و باغی این استان به صورت خام و با قیمت‌های پایین از استان خارج شود.

 

گلایه باغداران از نبود صنایع تبدیلی در استان در حالی است که سرمایه گذاران رغبتی برای ایجاد کارخانجات صنایع تبدیلی و فرآوری در استان ندارند.

این سرمایه گذاران می‌گویند، سخت گیری‌های بانک‌های عامل در زمینه تامین وثیقه، برخی نامه نگاری‌های پیچیده اداری برای دریافت استعلامات مجوز تاسیس، عدم اعطای تسهیلات کم بهره و کم توجهی مسوولان و متولیان امور اقتصادی و کشاورزی، مشکلات تأمین مواد اولیه در تمام فصول، ضعف در بازاریابی و برندسازی و عدم تطابق استاندارد‌ها با نیاز بازار از موانع بهبود وضعیت صنعت فرآوری محصولات باغی و کشاورزی در استان است.

 

در حالی سرمایه گذاران این بخش از کاغذ بازی و استعلامات دست و پاگیر اداری و دیگر مشکلات فراروی ایجاد صنایع تبدیلی در استان گلایه‌مند هستند که مدیر صنایع تبدیلی و تکمیلی جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد از پرداخت آنی مجوز به سرمایه گذاران خبر می‌دهد.

اکبر محمدی با بیان اینکه از موافقت اولیه تا صدور مجوز و بهره برداری کارخانجات صنایع تبدلی بر عهده جهاد کشاورزی است گفت: در تازه‌ترین سیاست‌های اعمال شده، وزارتخانه متبوع با صدور بخش نامه ایی بستر را برای صدور فوری مجوز‌های تاسیس این کارخانجات صادر کرده است.

وی همچنین به پرداخت تسهیلات به سرمایه گذاران اشاره و اضافه کرد: در صورتی که اعتبارات لازم در این زمینه تخصیص یابد، ۸۰ درصد هزینه ساخت و تاسیس این صنایع در اختیار سرمایه گذار گذاشته می‌شود.

 

پیش‌تر اشاره شد که صنایع تبدیلی و میدان میوه و تره بار دو حلقه مفقوده باغداری درکهگیلویه و بویراحمد هستند.

حال پرسش اینجاست راهکار‌های برون رفت از این وضعیت موجود چیست؟ تا کی باید باغداران و مردم کهگیلویه و بویراحمد در سایه نبود این دو حلقه مفقوده متضرر شوند؟ 

مدیرکل تعاون روستایی کهگیلویه و بویراحمد تنها راه حل این مشکل را دعوت از سرمایه گذاران و اعطای بسته‌های تشویقی همچون تسهیلات، زمین و فراهم نمودن زیرساخت‌های لازم به آنها دانست.

علی بخش شجاعی حمایت دولت از ایجاد خوشه‌های صنعتی کوچک در نزدیکی مناطق کشاورزی، ایجاد زنجیره تولید و فرآوری تا صادرات، آموزش نیروی انسانی محلی در زمینه فناوری‌های نوین غذایی، ارائه تسهیلات بانکی هدفمند، جذب سرمایه‌گذاران خارجی یا بومی و توسعه برند‌های محلی را از دیگر راهکار‌های ممکن برای حل این مشکل عنوان کرد.

 

مدیر صنایع تبدیلی و تکمیلی جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد می‌گوید: علاوه برتسهیلات بانکی و صدور مجوز فوری برای رونق میدان میوه وتره بار و همچنین صنایع تبدیلی در استان، وزارت جهاد کشاورزی در اعطای زمین در شهرک‌های صنعتی به این سرمایه گذاران نیز کمک می‌کند.

اکبر محمدی در پایان به نگاه ویژه وزارت جهاد کشاورزی به مشاغل خانگی مرتبط با این موضوع از جمله تولید میوه‌های خشک نیز اشاره کرد وگفت: این وزارتخانه علاوه بر موافقت سریع با این درخواست‌ها، از این مشاغل خانگی نیز حمایت می‌کند.

نتیجه گیری.

کهگیلویه و بویراحمد با وجود دارا بودن انواع محصولات باغی، اما همچنان از داشتن میدان میوه و تره بار و همچنین صنایع تبدیلی بی بهره است درحالی‌که بسیاری از استان‌های کشور دارای چندین میدان فعال میوه و تره‌بار و کارخانجات صنایع تبدیلی هستند، موضوعی که به گفته کارشناسان، نه‌تنها یک کمبود زیرساختی ساده نیست، بلکه مستقیماً در افزایش نرخ تورم، بی‌ثباتی بازار و نارضایتی عمومی در استان نقش داشته است.

از آنجا که توسعه پایدار کشاورزی در استان بدون صنایع تبدیلی و میدان میوه وتره بار ممکن نیست، اقدام هماهنگ بین دولت، بخش خصوصی و دانشگاه‌ها در این زمینه ضروری است.

 

سردبیر:

کورش پسند